1930 Ağrı İsyanı ve Kürt Sorunu Nurettin Gülmez

Tarih boyunca Türkiye'nin en hareketli bölgelerinden birisi de, Doğu Anadolu Bölgesidir. Orta Asya ve Uzak Doğudan kopan kavimlerin geçiş yolu üzerinde olması, bu hareketliliği bir kat daha artırmıştır. Anadolu'ya ve Ortadoğu'ya geçiş kapısı olması bir başka hareketlilik kaynağı olmuştur.

Diğer taraftan göklere yükselen dağları ve sert iklimi ve inişli çıkışlı coğrafyası gibi insanlan da, sert mizaçlı ve isyan ruhludur. Etnik, dini ve mezhepsel çeşitlilik, hemen hemen her dönemde sorunların çıkmasına neden olmuştur. Bu yüzden bölgenin huzur ve sükun içinde bulunduğu dönemler neredeyse yok gibidir.

Cumhuriyet döneminde Doğu Anadolu'daki hareketliliğin önemli dönüm noktalarından birincisi Şeyh Sait İsyanı, ikincisi 1930 Ağrı İsyanı, üçüncüsü 1937 Dersin İsyanı ve dördüncüsü 1984'te başlayıp devam etmekte olan PKK eylemleridir. Bu olayların arasında bir dizi eşkıyalık olayları varsa da, asıl olan bu dört olaydır. Diğerleri bölgenin rutin hayat tarzının yansımaları gibidir.