Alevilik – Dini, Politik, Kültürel Kimlik

Alevilik, Anadolu dinsel kültürünün önemli bir bileşeni, Türkiye'de tarih boyunca var olduğu hep söylenen dinsel çeşitliliğin bir kanıtı ama aynı zamanda son zamanlarda din, diyanet, resmi ideoloji, devlet-din ilişkileri, laiklik gibi bütün tartışmaların merkezinde olan bir konu. Bir dini-mezhebi topluluk olarak tarih boyunca diğer bütün dini gruplar gibi bir değişimden, bir dönüşümden geçti, geçiyor. Ama bu değişimin nereden nereye doğru olduğunu anlamak çok önemli. Bunun için bütün çalışmalardan yapmaları beklenen ilk tespit onun bir dini inanç mi bir kültürel veya politik grup veya kimlik mi olduğudur. Aleviliğin inanç boyutu kuşku götürmeyen bir şey. Ancak kırdan kente, gelenekten moderne doğru yaşanan hareketliliğin bu inancın üzerindeki etkileri sözgeli- mi Sünni kesimin üzerindeki etkilerden nasıl bir fark oluşturuyor?

Özellikle Türkiye'nin modernleşme sürecinin sosyolojik olmak- tan ziyade siyasal faktörlerinin baskısı altında gerçekleşmiş olması dolayısıyla din Türkiye'de her zaman siyasal bir konu da olmuştur. Dinin siyasallaşması, siyasetin dine olan ilgisi dolayısıyla, siyasallaşmaya karşı sergilenen siyasal tepkiler dolayısıyla şaşırtıcı olmamalı. Aleviliğin özellikle Cumhuriyet döneminde yaşanan hızlı kentleşme karşısında Sünniliğe nazaran çok daha derin bir dönüşüm geçirmiş olduğu bu çalışmanın sınamaya çalıştığı tezlerden. Alevilerle yüz yüze görüşmelerle yürütülen bir saha çalışmasının sonuçlarını sunan kitap Aleviliğin inanç boyutuyla birlikte bugün politik bir kimlik olarak daha fazla temayüz ettiğini tespit ediyor.

Böylece kitap, Aleviliğe hariçten gazel okuyarak tanımlayan bir çalışma olmaktan uzak olarak anlamacı sosyoloji geleneğine uygun olarak Aleviliği Alevilerden dinlemeye ve anlamaya yöne- lik literatüre önemli bir katkı sunuyor.