Antikçağ'dan Günümüze Medeniyetler Kavşağında Hazr

Hazro, sahip olduğu stratejik konum ve avantajlar nedeniyle farklı milletler tarafından işgal edilmiş ve böylece farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Tarih boyunca defalarca el değiştiren Hazro, büyük devletlerin hâkimiyet mücadelesine tanıklık etmiştir. Hazro ve çevresi Akad, Asur, Urartu, Pers, Sasani gibi devletlerin hâkimiyet faaliyetlerine sahne olmuştur. Özellikle Ortaçağ süresince Roma/Bizans ve Sasani mücadelesinde büyük tahribat yaşamıştır. İslam fetihleri esnasında Hazro, çoğunlukla Ermeni ve
Süryanilerin olduğu köy statüsünde bir yerleşim yeridir. Hz. Ömer zamanında İslamiyet'in bölgede yayılmasıyla Diyarbakır bölgesi Müslümanların eline geçmiştir. Meyyâfârikîn'in Müslümanlarca fethi ile birlikte Hazro ve çevresi de İslam hâkimiyetine girmiştir. Hazro, bu tarihten itibaren, bölgede etkili olan Müslüman devlet ve emirlikler arasında sık sık el değiştirmiştir. Bu kapsamda Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Moğollar, Timurlular, Akkoyunlar, Safeviler hüküm sürmüştür. Hazro ve çevresinde Ortaçağ boyunca Hettah, Ayndar, Mihrânî ve Tercil kaleleri öne çıkmıştır. Hazro (Tercil), Osmanlı'nın Safevilere karşı elde ettiği Çaldıran zaferi üzerine Osmanlı idaresine girmiştir. 1515'de Osmanlı idaresine giren Hazro, Diyarbakır Beylerbeyiliği'ne bağlı olarak, yurtluk-ocaklık sisteminde idare edilmiştir. 16. yüzyılda Hazro Tercil'e bağlı bir köy durumundadır. Tanzimat'tan sonra yapılan idari düzenlemelerde Hazro önce kaza, 20. yüzyılın başında ise Silvan'a bağlı nahiye olarak idari durumunu devam ettirmiştir. Cumhuriyet Dönemi'nin başlarında küçük bir bucak olan Hazro'da 1943'te Belediye teşkilatı kurulmuş, ardından Haziran 1954 tarihinde Silvan'dan ayrılarak, Diyarbakır iline bağlı bir ilçe merkezi haline getirilmiştir. Antikçağ'dan Günümüze Medeniyetler Kavşağında Hazro (Tarih-Toplum-Kültür) başlıklı bu çalışmada Hazro, özgün ve nitelikli makalelerle her yönüyle ortaya konmaya çalışılmıştır.