Arap Şiirinde Tasvir

Arap şiirinin belli başlı konularından biri olan tasvirin diğer şiir konularına nazaran önemli bir ağırlığı olduğu kabul edilmektedir. Ancak cahiliye döneminden Abbasiler dönemine kadar geçen uzun süreye ait şiirleri incelediğimizde tasvirin, bağımsız şiirler halinde değil, çeşitli konularda söylenmiş olan kasidelerin içerisinde dolaylı olarak yapıldığını görürüz. Abbasiler döneminde ise, eskiden olduğu gibi, çeşitli konularda özellikle övgü konusunda söylenen kasidelerin içerisinde tasvire dolaylı olarak yer verilmekle birlikte, bağımsız tasvir şiirleri de söylenmiştir. O halde tasvirin, Abbasiler döneminde bağımsız şiirler halinde yapılmaya başladığını kabul edebiliriz.

Bu şiirler, Arap şairlerinin yaşadıkları çevreye ait tablolar niteliğindedir. Bu tablolarda çöller, tepeler, vadiler, terk edilen diyara ait manzaralar, yıldızlar, şimşek, bulut, yağmur, bu çevrede yaşayan canlılar ve bitkiler birer belgesel niteliğinde resmedilmiştir. Uygar çevreye geçişten sonra yapılan sarayla, havuzlar, bahçeler, çiçekler, güller, ırmaklar, göller, kurulan şarap meclisleri, düzenlenen av partileri, günlük hayatta kullanılan araç ve gereçler tasvir edilmiştir.

Bu şiirlerden anlaşılacağı gibi, Arap şairleri kendi yaşadıkları tabiat ortamında gördükleri ve hayal ettikleri şeylerden ilham almışlar; ancak göçebe hayat gibi çevre faktörleri ya da Hicaz, Suriye, Irak, Mısır ve Endülüs'te olduğu gibi, coğrafya ve uygarlık faktörleriyle bu hususta birbirlerinden ayrılmışlardır. Bu tasvir şiirlerinde tabiat şartlarının çetinliği, rahatlığı, hayat standardının yüksek veya düşük oluşu ve göçebe bir hayat yaşayan şairle, gelişmiş uygar bir çevrede yaşayan bir şairin farklı şeyler söyleyecekleri açıktır. Cahiliye dönemindeki sosyal hayat, Abbasiler dönemindeki veya Endülüs'teki gelişmiş halinden farklıdır. Bu çevrelerde söylenmiş olan tasvir şiirleri, farklı zamanlarda söylenmiş olmalarına rağmen, bir benzerlik arzediyorsa bu, eskiye özlemden ve geleneklerden ayrılma korkusundan kaynaklanmış olmalıdır.