Arapça ve Farsça'dan Osmanlı Türkçesi'ne Alıntılar

Osmanlı Türkçesi metinleri u¨zerindeki çalışmalarda karşılaşılan en bu¨yu¨k gu¨çlu¨k bu metinlerdeki bilgi ve ku¨ltu¨r değerlerini taşıyan dil birimlerinin doğru tanımlanıp aydınlatılması meselesidir.
Kelimeler bilgi yu¨klerinin kapları, anlam aktarıcı dil birimleridirler. Dilin gramer biçimleri gibi bu birimler de zaman içinde değişmeye uğrarlar. Bu değişme birkaç yönde göru¨lu¨r. Dilin kendi kelimelerinde en yaygın olarak görülen değişme, anlam yu¨ku¨nu¨n nitelik ve nicelik yönlerinden değişmesidir.
Başka bir değişme yönu¨ bir anlam ekseninde buluşan birden çok kelimeden kimilerinin kullanım alanını boşaltmasıdır. Bu gelişme daha çok alıntı kelimeler için söz konusu olmakta, ortak dile inerek geniş bir kullanım alanına yerleşenler yanında edebiyat dili gibi sınırları daha dar bir alanda yer bulmuş, alıntı dediğimiz yabancı kaynaklı çok sayıda kelime du¨şmektedir. Bu, dilin kendiliğinden yapageldiği bir seçme ve ayıklama işlemidir.
Bu sözlük dilimizin XIV-XIX. yüzyılları içine alan Osmanlı Türkçesi döneminde Arapça ve Farsça'dan alınmış kelimelerin bugu¨n de yaşayanlar ile birlikte izi metinlerde kalmış olanlarından yapılmış bir derlemedir.
Bu derlemede yer verilen 25.000 kadar kelime bir eski metni okuyucusunun sık sık karşılaşacağı kelimelerden seçilmiştir.
Bu sözlu¨ğu¨n en önemli yanı tanımların ve karşılıkların yaşayan dilin kelimeleriyle verilmiş olmasıdır. Bu da eski metinleri anlamak ve anlamlandırmak için başvurulan birçok eski sözlu¨kte bulunmayan bir niteliktir.
Öte yandan bu sözlükte alıntıların Tu¨rkçe'de belli başlı kullanım yerleri, alanları ve sınırları gösterilmiş, özellikle fiil adlarının dilimizin ana yardımcı ve yarı yardımcı fiilleriyle yaptığı birleşiklerle deyim nitelikli ve mecaz anlamlı söz birliklerine geniş yer verilmiştir.
Başka bir önemli konu, bu sözlükte Arapça ve Farsça'dan alınma gramer u¨yeleri u¨zerine yapılan örnekli açıklamalardır.