Batınilerin Belini Kıran Deliller ve Te'vilin Teme

Nasların zâhiri manalarını kabul etmeyen, gerçek anlamları ancak Allah ile ilişki kurabilen "mâsum imam"ın bilebileceği temel görüşünü savunan aşırı fırkaların adeta ortak adı haline gelen Bâtınîyye mezhebi, IX. yüzyıldan başlayarak Horasan'dan Batı'ya doğru İslâm âleminin çeşitli yerlerinde itikadi iğfaller ve siyasi isyanlar, kanlı ihtilaller çıkarmış bozguncu bir hareket olarak günümüze kadar uç vermiştir. Büyük Selçuklu Devleti'ni kökten sarsmaya çalışan bu fikrin en önemli figürlerinden Hasan Sabbah'ın ortaya çıkışı Bâtınîyye'nin hiç te hafife alınmayacak bir hareket olduğunu göstermiştir. Hasan Sabbah sadece başarılı bir teşkilatçı, etrafındakileri etkisi altına alan bir şahsiyet olmasının yanında etkili bir propaganda yöntemini bulmuş bir kişidir. Karşısındakileri hemen susturan delilleri bir araya getirmiş, kolay anlaşılır ve ezberlenir bir kıyas metodu da geliştirerek "el-Fusûlu'l-Erbaa" adını verdiği bir risale de kaleme almıştır. Batınî görüşlere karşı en etkili fikri mücadeleyi veren âlimlerden ve düşünürlerden biri de Gazâlî'dir. İşte onun Bâtınîlerin Belini Kıran Deliller isimli bu eseri Hasan Sabbah'ın kitabına ve onun şahsında tüm bâtınî görüşlere verilmiş kesin bir cevap niteliğindedir.

Bu kitabı meydana getiren ikinci eser de yine Gazâlî'ye ait. Te'vilin Temel İlkeleri akla layık olduğu değeri veren, düşünmenin ve mantığı kullanmanın yolunu açan bir eser. Son yüzyılımızda edebiyat ve düşünce eserlerini kavramada, anlamada ve yorumlamada etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkan "hermeneutik" Gazâlî gibi bir öncü düşünürün kaleminden neredeyse yaklaşık 1000 yıl öncesinden bir ilkörnek eser olarak okuyucularımızla buluşmaktadır.