Bir Ölünün Defteri

— Bu sırrı hayatımın son gününe kadar saklamaya karar vermiştim… Bugün artık sıkletine tahammül edememekte olduğum bu hayatı terk etmek üzere bulunduğum için işte onu sana devdi edeceğim Hüsam!
Hastanın eli küçük bir yazıhanenin bir gözünü gösteriyordu.
— Orada bir siyah defter bulacaksın… Bugüne kadar hayatına pek vâkıf olduğunu zannettiğin bir hayatın esrarını bu defterde bulacaksın…

Zihninde ortaya çıkan karmaşayı yazıyla katarsisi mümkün kılan Vecdi'nin defterinde yazanlar, bir yönüyle, okuyucunun düşünce dünyasına, diğer yönüyle his âlemine nüfuz etmeyi başarır. Temel malzemesi dil olan sanat eserinin bu bütünlüklü yapısı sanatkârın kaleme aldığı metinden hareket etmekle beraber okuyucunun kendi sözcükleriyle oluşturduğu zihin dünyasında tamamlanır. Dolayısıyla Vecdi'nin katarsisi, okuyucunun alımladığı; Vecdi'nin dile getirdiği, okuyucunun talip olduğu ve deneyimlenmemiş bir aşk anlayışına dönüşür. Anlatılan yönüyle Halid Ziya Uşaklıgil'in ustalık eserlerinin müjdecisi olan bu eser bir devrin estetiğini olmasa da bir devrin katarsisini alımlamak açısından oldukça büyük bir önem arz etmektedir.