Buhari'nin Sahih'inde Dört Mezhebe Göre Amel Edilmeyen Hadisler (Tahlil ve Tenkid)

Bu çalışma, İmam Buhârî'nin meşhur eseri el-Câmiu's-Sahîh'te yer alan ve dört bu¨yu¨k İslâm mezhebi tarafından uygulanmayan hadislerin tahliline odaklanmaktadır. Çalışmada, Buhârî'nin hadisleri seçerken izlediği metodoloji ile mezheplerin hadis kabul etme kriterleri arasındaki farklar detaylı bir şekilde incelenmiştir. Buhârî'nin hadis ilmindeki konumu, dört mezhebin hadisleri değerlendirirken uyguladığı farklı yöntemler ve bu yöntemlerin fıkıh ilmine katkıları ele alınarak analiz edilmiştir. Buhârî, el Câmiu's-Sahîh'te yer alan hadislerin Sahîhliğine bu¨yu¨k önem vermiştir. Hadislerin isnad zincirlerinin sağlamlığı onun için öncelikli bir kriter olmuştur. Ancak dört mezhebin fıkıh usûlu¨ ve hadis kabul kriterleri, sadece isnad zincirine değil, hadis metinlerinin Kur'an'a, Su¨nnete ve İslâm'ın genel ilkelerine uygunluğunu da şart koşmuştur. Bu durum, mezheplerin Buhârî'nin eserinde yer alan bazı hadisleri neden kabul etmediğini açıklamaktadır. Mezhepler, metinlerdeki açık çelişkiler veya İslâm'ın genel ilkelerine aykırılık gördu¨klerinde bu hadislerle amel etmeyi reddetmişlerdir. Çalışmada, mezhepler tarafından kabul edilmeyen hadislerin detaylı analizine yer verilmiştir. Bazı hadislerin isnad açısından Sahîh olduğu, ancak metin açısından mezheplerin fıkıh usûlu¨yle örtu¨şmediği tespit edilmiştir. Mezhepler, bu hadislerin nesh edilmiş olabileceği ya da belirli bir bağlamda geçerli olduklarını öne su¨rerek bu rivayetlerle amel etmemişlerdir. Özellikle yirmi beş rivayet u¨zerinde durulmuş ve bunların farklı gerekçelerle mezhepler tarafından uygulanmadığı açıklanmıştır. Mezhep âlimleri, u¨ç rivayeti mensuh, iki rivayeti ise illetli kabul etmişlerdir. Geriye kalan rivayetler ise Kur'an, icmâ ve râvi uygulamasına aykırılık gibi nedenlerle reddedilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, Buhârî'nin dört mezhebin içtihatlarından farklı bir metodoloji izlediği göru¨lmektedir. Yirmi beş rivayetten dokuzuyla amel ederek dört mezhepten ayrılmış, geri kalan rivayetlerde ise cumhurla aynı göru¨şu¨ paylaşmıştır. Buhârî'nin bu tutumu, eserini oluştururken sadece kendi göru¨şlerine değil, bazı âlimlerin de bu hadislerle amel etmelerini göz önu¨nde bulundurduğunu göstermektedir. Ayrıca, bazı rivayetleri mensuh olarak değerlendirdiği du¨şu¨ncesi de dile getirilmiştir. Sonuç olarak, Buhârî'nin el-Câmiu's-Sahîh'teki hadisleri tasnif etme su¨reci, mezheplerin fıkıh usûlu¨yle her zaman birebir örtu¨şmemektedir. Buhârî'nin hadis ilmindeki otoritesi her ne kadar tartışılmaz olsa da mezheplerin içtihat su¨reçleri daha geniş bir metodolojik yaklaşıma sahiptir. Bu da sadece isnad sağlamlığına değil metnin anlamına ve İslâm'ın genel ilkelerine uygunluğa da önem verdiklerini göstermektedir. Çalışma, Buhârî'nin hadis metodolojisinin derinlemesine bir analizini sunarken mezheplerin hadis kabulu¨ndeki titizliğine de dikkat çekmektedir