Damladan Deryaya

Bi­lin­di­ği gi­bi âşık­lık ge­le­ne­ğin­de "kar­şı­laş­ma", "atış­ma", "kar­şı­be­ri" gi­bi ad­lar al­tın­da ic­ra edi­len sis­tem­li de­yiş­me­ler; en az iki âşı­ğın (üç­lü-dört­lü de ola­bi­lir), din­le­yi­ci hu­zu­run­da ve­ya her­han­gi bir yer­de kar­şı kar­şı­ya ge­le­rek, bir­bir­le­ri­ni saz­da ve söz­de bel­li ku­ral­lar için­de de­ne­me­le­ri­dir.
Bu atış­ma­lar, âşık­lık ge­le­ne­ğin­de önem­li bir ye­re sa­hip­tir. Di­ye­bi­li­rim ki atış­ma ter­bi­ye­si­ni al­ma­mış, ir­ti­calî ol­ma­yan âşık­la­ra, âşık gö­züy­le bi­le ba­kıl­maz. Bu ge­le­ne­ğin bir zo­run­lu­lu­ğu­dur. İki us­ta âşık kar­şı­la­şın­ca, tö­re­ye gö­re ön­ce bi­rer di­va­ni ile mec­li­si açar­lar. Te­kel­lüm bö­lü­mün­de mu­am­ma, ta­kıl­ma­ca, taş­la­ma gi­bi fa­sıl­lar ya­par­lar. Âşık­la­rın ay­nı ve­zin, ay­nı ayak ve tü­rü kul­lan­ma­la­rı ka­nun ka­dar uyul­ma­sı ge­re­ken bir ku­ral­dır. Âşık­lar; kar­şı­lık­lı ola­rak bir­bi­ri­nin ek­sik ta­raf­la­rı­nı bul­ma­sı, bir âşı­ğın di­ğe­rin­den sa­nat ola­rak üs­tün ol­du­ğu­nu ka­bul et­tir­mek is­te­me­si, atış­ma­nın en önem­li ama­cı­dır. Atış­ma­lar iki tür­lü olur: Ya kar­şın­da­kini yen­me (mat et­me-bağ­la­ma) için ya­pı­lır, ya da soh­bet ha­va­sı ile öv­me­ce için ger­çek­leş­ti­ri­lir. Yen­me ama­cı var­sa bir atış­ma­da, onun ku­ral­la­rı çok ka­tı ve sert­tir. Fa­sı­la baş­la­yan âşık bir se­mai, taş­la­ma ve des­tan ile baş­lar. Yu­mu­şak bir kar­şı­laş­ma var­sa, gü­zel bir ayak açı­la­rak dost­ça kar­şı­lık­lı de­yiş­me or­ta­ya ko­nur. Gül­me­ce­li olur­sa ve de yen­me-ye­nil­me en­di­şe­si ol­maz­sa din­le­yi­ci­le­ri mem­nun et­me ha­va­sı ağır ba­sar.
Atış­ma­la­rın en önem­li bir ya­nı, sa­na­tın güç­lü bir şe­kil­de ser­gi­len­me­si­dir. Ayak­lar, ori­ji­nal ve iş­lek ol­ma­lı­dır. Âşık­lar atış­ma­lar­da sa­na­tı­nı gös­te­re­bi­le­ce­ği, "leb­değ­mez"i, "dil tep­ren­mez"i iyi bil­me­li­dir­ler.