Dünden Bugüne Türkiyenin Sivil Toplum Kültürü

Bu çalışmada bir ülkede sivil toplumun gelişmişlik durumunu belirlemek, bu durumun nedenlerini açıklamak ve bütün bu süreci anlamlandırmak için tarihsel bir bakış açısına dayanılması gerektiğini belirten Sosyal Kökenler Teorisi kapsamında, Türkiye'deki sivil toplumun mevcut gelişmişliğinin sosyal ve siyasal tarihsel arka planındaki yapılarla ilişkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Türkiye'deki sivil toplum alanı, söz konusu alanın gelişmişlik düzeyi ve sivil toplum algısı ile siyasal kültürün ve sosyal yapının ilişkili olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla çalışmada bu ilişkisellik sorgulanmıştır.
Çalışmanın ilk aşamasında ülke genelindeki sivil toplum kuruluşlarına ait veriler ilgili kaynaklardan tarama yoluyla elde edilerek nicel veri analiz yöntemlerinden betimsel istatistiki analiz ile değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise ülkenin mevcut sivil toplum algısını, sorunlarını, gelişmişlik durumunu ve örgütlenme kapasitesini ortaya koymak için belirlenen dokuz adet faaliyet alanında toplamda yirmi bir sivil toplum kuruluşu temsilcisi ile yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Daha sonra elde edilen veriler, nitel içerik analizi programı olan Maxqda aracılığıyla içerik çözümlemelerine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulguların literatür kapsamında tartışılması ve analiz edilmesi sonucunda Osmanlı'nın sahip olduğu güçlü devlet geleneği, devlet-iktidar algısı ve devlet merkezli modernleşme sürecinin günümüze gelene kadar devletin siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatta egemen olmasını sağlayarak, hem Osmanlı'da hem de Türkiye Cumhuriyeti'nde sivil toplumun gelişebileceği bir ortamın yaratılmasını uzun erimli hale getirmiştir. Bu sebeple Osmanlı'da olduğu gibi günümüzde de devletle sivil toplum arasındaki ilişkileri düzenleyen mekanizmalar yeterli gelişimi sağlayamamış, siyasal alana etki eden güçlü bir sivil toplum ortaya çıkamamış, sivil toplum alanı sürekli olarak devlet tarafından baskılanıp sınırlandırılmış, devletin toplum karşısında gücü korunmuş, sivil toplum yeterli toplumsal ve kamusal desteğe sahip olamamış, modern sivil toplumsal bilinç yaygınlaşamamış, sivil toplum finansal olarak bağımsızlaşamamış, toplumda örgütlenme/gönüllü kültürü oluşamamış, sivil toplum ise en çok tarafsız, sınırlı, hukuka bağlı ve demokratik bir devlete ihtiyaç duymuştur.