Enerji İletim Sistemlerinde Per-Unit Hesaplamalar

ÖNSÖZ
Ülkemizdeki enerji iletim sistemleri; 154 kV-400 kV gerilimli enerji iletim hava hatları, enerji iletim yeraltı ve denizaltı kabloları ile 154 kV-400 kV gerilimli transformatör (şalt) merkezlerinden oluşmaktadır. Enerji iletim sistemlerinin işletmesinden sorumlu kamu kuruluşu olan Tu¨rkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi'nin (TEİAŞ) 20 Ekim 2024 tarihinde web sayfasında açıkladığı son verilere göre, u¨lkemizin santral kurulu gu¨cu¨ 114,259.20 MW, iletim hattı uzunluğu 75,474 km, transformatör merkezi sayısı 799 adet ve enterkonneksiyon bağlantısı 15 adettir.
Önceki yıllarda Birsen Yayınevi tarafından yayınlanmış olan Enerji İletim Sistemleri kitap serisinde (Cilt 1, Cilt 2/Kısım 1, Cilt 2/Kısım 2, Cilt 3/Kısım 1, Cilt 3/Kısım 2, Cilt 4, Cilt 5 ve Cilt 6) kitapların zaten fazla olan hacimlerini daha da artırmamak du¨şu¨ncesiyle çözu¨mlu¨ problemlere yer verilememişti.
Sonraki yıllarda Enerji İletim Sistemleri Problemleri kitap serisi ile söz konusu çözu¨mlu¨ problem eksikliğinin giderilmesi hedeflenmişti. Tamamı orijinal problemlerden oluşan serinin ilk kitabı (Cilt 1) 2021 yılında yayınlanmıştı ve açıklamalı çözu¨lmu¨ş 345 problemi içeriyordu; 2022 yılında yayımlanan serinin ikinci cildinde toplam 611 problem vardı ve 2023 yılında yayınlanan serinin u¨çu¨ncu¨ cildinde toplam 1076 problem yer alıyordu. Söz konusu problemlerde daima fiziksel birimler (V, A, ?, S, VA, W, VAr, Hz) kullanılmıştı. Bu kitapta ise, enerji iletim sistemlerinin hem su¨rekli hem de geçici işletilmesine ait problemlerde "per-unit (pu) bu¨yu¨klu¨kler" kullanılmıştır. Gu¨nu¨mu¨zde kitap basım maliyetlerinin son derece artmış olması sayfa sınırlamasını zorunlu hale getirmektedir; bu nedenle kitapta problemlerin açıklamalı çözu¨mlerine yer verilememiş, 640 adet özgu¨n problemin cevaplarının verilmesiyle yetinilmiştir. Problemlerin çözu¨mleri için gerekli teorik bilgiler ve temel formu¨ller kitabın başında topluca verilmiştir.
Kitabın; enerji iletim sistemleri içerikli ders alan/proje çalışması yapan Elektrik Mu¨hendisliği, Elektrik-Elektronik Mu¨hendisliği Lisans ve Lisansu¨stu¨ öğrencilerine, gerek TEİAŞ ve bölgesel EDAŞ işletmelerinde çalışan mu¨hendislere gerekse enerji iletim sistemleri alanında görev yapan mu¨hendislere yararlı olmasını dilerim.

Selim AY
21 Ekim 2024
YTÜ, Davutpaşa
E-posta: selimay@yildiz.edu.tr



İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ..................................................................................................................................... vi
SEMBOLLER LİSTESİ ........................................................................................................ vii
KISALTMALAR LİSTESİ ..................................................................................................... x
ELEKTRİKSEL SEMBOLLER LİSTESİ .......................................................................... xii
TANIMLAR LİSTESİ .......................................................................................................... xiv
TEMEL ÖN BİLGİLER ......................................................................................................... 1
TEMEL KAVRAMLAR ......................................................................................................... 6
1.0 ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNİN SÜREKLİ İŞLETİLMESİNE YÖNELİK per-unit PROBLEMLER .................. 61
2.0 ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNİN GEÇİCİ İŞLETİLMESİNE YÖNELİK per-unit PROBLEMLER ..................... 229
YARARLI KAYNAKLAR .................................................................................................. 274