Eyyar ü Efsaneya Axe Xatün

Tarihin her döneminde devlete hâkim diktatörlere ve sömürü düzenine karşı çıkan asi gençler olmuştur. Bu gençler, sıkça Devrimin isimsiz kahramanları olarak adlandırılır. Asi gençler; adalet, özgürlük, eşitlik ve insan hakları gibi temel değerlere duydukları inançla hareket ederek, mevcut düzene karşı çıkarlar.
Bu isimsiz kahramanlar genellikle kitlesel protestolar, direniş hareketleri veya ayaklanmalar aracılığıyla seslerini duyurmaya çalışırlar. Büyük bir özveriyle hareket ederler ve kişisel özgürlükleri, güvenlikleri ve hatta yaşamları pahasına dönemin zorba yönetimine karşı dururlar.
Asi gençlerin mücadeleleri, tarih boyunca birçok ülkede ve kültürde görülmüştür. Devrimci fikirleri, eylemleri, toplumsal değişim ve adalet arayışında önemli rol oynamıştır. Bu kahramanların genellikle adları pek duyurulmaz veya kahramanlık hikâyeleri tarih kitaplarına yansıtılmaz. Ancak, bu figürler ilerleyen zamanlarda toplumların bilincinde yer bulur ve devrimci hareketin simgeleri haline gelirler.
Asi gençler, toplumlarını daha adil ve özgür bir gelece-ğe taşımak için mücadele ederler ve onların cesaretleri, fedakârlıkları, ilerleyen nesiller için ilham kaynağı olur. Kürt sözlü tarihin öncüleri olan Dengbejler denglerinde onların kahramanlıklarını anlatırlar.
Onlar her dönemin insanlarıdır. Onlar kadındır, erkektir. En çok da gençtirler. Onlar dönemin isyancıları anarşistleridir. Onlar Egemen sınıfın rüyalarına giren, korku veren tarihte bu şekilde anılan gençlerdir. Onlar her dönemin gençleridir. Tarihi onlar yazar, Ben bu hikâyeyi onlardan aldığım feyz ile yazıyorum. Onların adı Eyyar'dır, değişik dönemlerde farklı isimlerle anılmış olmalarına rağmen ben onlara sadece Eyyar diyo-rum.
Tarihin farklı dönemlerinde sömürü düzenine başkaldıran gençlere değişik isimler takılmış olsa da ben kitabımda, tümünü EYYÂR olarak adlandırıyorum.
Bu kitapta; binlerce yıl öncesinden günümüze Kürt tarihi, Dengbejler, Axê Efsanesi ve Eyyarlar hakkındaki yazım; Bazı kitaplar, dergiler, gazeteler, makaleler, akademisyenlerin tezlerinden yararlandığım gibi Uçan Rıza'nın rüyalarıma girerek anlattıklarından da yararlandım.
Okurken keyif alacağınızı umuyorum. Saygılar…
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Di her serdemên dîrokê de ciwanên serhildêr ên li dijî dîktatorên ku dewlet û pergala mêtingeriyê serdest kiri-ne, derketine. Gelek caran ji van ciwanan re dibêjin "qehremanên bênav ên Şoreşê". Ciwanên serhildêr; Li dijî nîzama heyî, bi baweriya xwe ya bi nirxên bingehîn ên wekî dadwerî, azadî, wekhevî û mafên mirovan tev-digerin.
Ev lehengên nenas gelek caran hewl didin ku dengê xwe bi xwepêşandanên girseyî, tevgerên berxwedanê an jî bi serhildanan bidin bihîstin. Ew bi dilsoziyeke mezin tevdigeriyan, ew bêtirs bûn; wan azadiya xwe, ewlehiya xwe heta jiyana xwe jî winda dikir lê berxwedana xwe ya li dijî desthilatdarên serdemê didomandin.
Têkoşîna ciwanên serhildêr di dîrokê de li gelek welat û çandan hatiye dîtin. Fikir û çalakiyên wan yên şoreşgerî di lêgerîna guherîn û dadmendiya civakî de roleke girîng lîstine. Navên van lehengan bi giştî zêde nayên zanîn an jî çîrokên wan ên lehengiyê di pirtûkên dîrokê de cih nagirin. Lê van kesayetan piştre di hişmendiya civakî de cih girtine û bûne sembolên tevgera şoreş-geryê.
Ciwanên serhildêr ji bo ku civaka xwe ber bi pêşeroje-ke dadmend û azad ve bimeşînin têdikoşin û wêrekî û fedakariya wan ji bo nifşên pêşerojê dibin îlham. Pêşengên dîroka kurdî ya devkî dengbêj, di helbestên xwe de lehengiya wan vedibêjin.
Ew mirovên her serdemê ne. Ew jin in, mêr in, piraniya wan ciwan in. Ew serhildêr û anarşîstên serdemê ne. Ew, dikevin xewnên desthiltdaran û wan ditirsînin û di dîrokê de bi vî awayî tên nasîn. Ew ciwanên her ser-demê ne. Ew dîrokê dinivîsin. Ez vê çîrokê bi îlhama ku min ji wan girtiye ve dinivîsim. Navê wan Eyyar in, her çend di demên cuda de navên cuda li wan hatiye danîn jî ez ji wan re dibêjim Eyyar. Ez di vî pirtûka xwe de hemûyan "EYYAR" binav dikim.
Di vê pirtûkê de; Gotara min a li ser dîroka Kurdan, Dengbejan, Efsaneya Axê û Eyyarên ji hezar sal berê heta îro; çawa ku min ji pirtûk, kovar, rojname, gotar, tezên akademîsyenan sûd wergirt, min ji gotinên Rizayê Difire ku carînan dikete xewna min jî sûd wergirt.
Ez hêvî dikim ku hûn ê bi xwendina vê pîrtûkê kêfxweş bibin.
Mahmut Emin Avcı