Fas'ta Tasavvufi Hayat

Mağrib tasavvufunun en önemli özelliği, Şark İslâm tasavvufu, Endülüs tasavvufu ve Afrika tasavvufunu mezceden bir gelenek olmasıdır. Cüneyd-i Bağdâdî, Ebû Medyen Şuayb el-Kirâm, Ebü'l-Hasan eş-Şâzilî, Süleyman el-Cezûlî ve Ahmed ez-Zerrûk gibi isimler, Mağrib tasavvuf tarihinin dönüm noktalarını oluşturmuştur. Mağrib'de kurulan erken dönem ribat ve zaviyeler, tasavvufî düşünceye merkezlik yapmışlardır. Merâkeş, Fes, Meknes, Sellâ, Tâdile, Dükkâle, Asafi, Tâze, Azmûr, Rekrâke, Sicilmâse, Ağmât, Der'a, Sebte, Vezzân ve Heskûre gibi Mağrib kentleri tasavvuf erbabının yoğun olarak faaliyet yürüttüğü kentler olmuştur. Gerek kırsal kesimde gerekse şehir merkezlerinde kurulan tekkeler, farklı toplum kesimlerini buluşturan, kabile kavgalarını önlemeye çalışan, kan davalarını ortadan kaldıran, yardımlaşma faaliyetlerini yaygınlaştıran, kültürel hizmetleri deruhte eden ve sağlık problemlerini gidermeye çalışan hizmet odakları olmuştur. Mağrib sûfîlerinin kaleme aldıkları eserler kültür mirasının en önemli örnekleri olmuştur.