Fötr Şapkalı Şıh

"I·ktidardan gelen yekpare... ve... sistematik bir dıs¸lama olmadıgˆı gibi, iktidarın kendi degˆerleriyle o¨rtu¨s¸meyen tu¨m halk kesimlerine kars¸ı u¨rettigˆi politikalarını tam anlamıyla uygulama kudreti bulunmuyordu. Ancak eski rejimden gelen ayrıcalıklarını koruyan ve tas¸radan uzak yas¸amakta olan o¨nde gelen mu¨tedeyyin kis¸iler de, tıpkı Kemalist iktidar gibi, tas¸raya baktıklarında halkın kendi yas¸am tarzını muhafaza etmeye do¨nu¨k tes¸ebbu¨slerini go¨rmez ya da go¨remez."

Kitap adını, erken Cumhuriyet do¨neminde tekkesine "karıs¸ılmaması" ic¸in s¸apkayla gezen bir s¸ıhtan alıyor: Fo¨tr S¸apkalı S¸ıh. Bu, o do¨nemde resmen yasaklı olan dini^ pratiklerin, muhtelif taktiklerle peka^la^ su¨rdu¨ru¨lmu¨s¸ oldugˆuna da is¸aret ediyor.

I·lbey C.N. O¨zdemirci, c¸alıs¸masında, Cumhuriyet'in seku¨lerles¸me siyasetinin hem o¨rgu¨tsel yetersizligˆi bakımından hayata gec¸irilemedigˆini; hem de asıl o¨nemlisi, tas¸rada c¸es¸itli uyarlama, oyalama veya deyim yerindeyse "c¸alıyı dolanma" taktikleriyle gec¸is¸tirildigˆini anlatıyor. O¨zdemirci, erken Cumhuriyet'in seku¨lerles¸me deneyiminin, "Kemalist iktidar" ile "dindar halk kesimleri" arasında, veya "merkez" ile "c¸evre" arasında uzlas¸maz bir c¸elis¸ki kalıbıyla anlas¸ılamayacagˆı kanısında.

Fo¨tr S¸apkalı S¸ıh, devlet-toplum ilis¸kilerine tas¸radan bakmanın analitik olanaklarını ortaya koyması bakımından da o¨nemli. Tas¸rayı tamamen tabi^ konumda, tas¸radaki akto¨rleri tamamen pasif ve gu¨c¸su¨z olarak tasavvur etmenin yanlıs¸lıgˆını go¨steriyor. Keza, seku¨lerles¸me bagˆlamının dıs¸ında, genel olarak, popu¨ler gu¨ndelik direnis¸ stratejilerine dair degˆerli bir malzeme sunuyor.