Fünun ve Felsefe ve Felsefe Sanihaları

"Kardeşim,
Cenevre'ye dün ulaştım. Bavulumdan bazı elbise ve çamaşır çıkarırken, yere bir defter düştü. İlk sayfasının başına 'Değerli sanatdaşım Edhem Murad Efendi'ye ithaf edilmiştir' cümlesini yazmışım. Nature et Science adlı meşhur kitabın birinci cildinde yer alan "Fünun ve Felsefe" başlıklı eleştirel makalenin açıklamalı çevirisiyle yetkin alimlerin bazı meşhur fikirlerinden oluşuyor; hapishaneleri, divan-ı harbleri, emniyet müdürlüğünü, Beşiktaş işkencehanelerini, Trablusgarp hisarlarını, kirli sivil polis ellerini dolaşan eşyamın içinde bu basılmamış risalenin nasıl olup da kalabildiğine hayret ettim.

Hal ve hakikati sevmek yegane töhmetiyle o eziyet ve hakaret vadilerinde sizi de hayli sürüklediler. Amacım o acı veya tatlı hatıraları uyandırmak değil, o hatıralar zaten uyumak bilmez ki... Geçelim. Namınıza itaf edilmiş ve bu kadar harami ellerden, keramet kabilinden olarak kurtulmuş olan bu küçük risaleyi taşbasmasıyla olsun bastırmak, kaybolmaktan kurtarmak hatırıma geldi."
-Abdullah Cevdet-