Gazali ve Henri Bergson Felsefesinde Sezgi

İslam düşüncesinde bir sufi, bir kelamcı, bir mantıkçı ve aynı zamanda önemli bir felsefe tenkitçisi olan Gazali ile Çağdaş Fransız filozofu Henri Bergson'un sezgi konusundaki fikirleri Gazali'de ilahi çerçevede, Henri Bergson'da metafiziksel boyutta anlaşılır hale getirilmeye çalışılmaktadır. Gazali tüm konuları ele alış tarzında olduğu gibi, sistemciliğini ve orijinalliğini sezgi konusunu ele alışıyla da göstermiştir. Gazali sezgi metodunu çok çeşitli boyutlarıyla açıklamış; sezginin tanım ve izahından, tasavvuf ve bilgide sezginin önemine değin Tanrısal boyutta dikkat çekmiştir.

Çağdaş Fransız filozofu Henri Bergson ise felsefesinin çıkış noktası olan sezgi metodunu "yaşam" ve "süre" konusu içerinde etraflıca ele almış ve bu düşünceyi bilimsel bilgiyi de bir kenara atmadan yaşam felsefesinde metafiziksel boyutta anlaşılır hale getirmeyi hedeflemiştir. Bu hedef ekseninde, sezgi metodunun anlaşılması için Henri Bergson'un bilim-metafizik, zaman-süre, zekâ-sezgi ve madde- yaşam düalitelerinden hareket edilmiştir.

Bu kitapta Gazali ve Henri Bergson'un bu konu içindeki yerlerini belirlemek ve her iki filozofun da fikri etkilerini ortaya çıkarmaktır. Her iki önemli filozofunda tüm düşünceleri bu konular çerçevesinde ele alınmış ve sezginin kapsayıcılığı noktasında önemine vurgu yapılmıştır.

Bu çalışmada, bilimin, zekânın, aklın, deneyin, maddi hayat üzerinde başarılar elde edebileceği ancak değeri ve sınırı bakımından yaşam söz konusu olduğunda tek başlarına yeterli olamayacağı, bu noktada da hayatı anlamak için metod olarak sezginin de esas alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu konuya özellikle İslam ve Batı karşılaştırılması odaklı, felsefî ve teolojik boyutlu yaklaşılmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle çalışma daha çok sezgi konusunun bir sentezi niteliği taşımaktadır.