Gazetecilikte Uzmanlaşma Alanları

Uzmanlık; belli bir işte, belli bir konuda bilgi, görüş ve becerisi çok olan kimse, mütehassıs, kompetan olarak tanımlanmaktadır (TDK), bir çok iş ve meslekte uzmanlık becerisi gelişmiş insan gücü istihdam edilmektedir. Gazetecilik de bu mesleklerden birisidir ve kendine özgü uzmanlık alanları gelişmiştir ve gelişim halen devam etmektedir.

Haber nitelikli bilgidir. Herhangi bir bilgi, tutarlı bir kurgu ve sağlam bir dil yapısıyla habere dönüşür. Haberci için yetenek, beceri, deneyim ve özen temel gerekliliktir (Girgin, 1992: 1-3). Habercinin bilgi birikimi ve uğraşı alanı bir alanda yoğunlaştığında, bir başka ifadeyle uzmanlaştığında burada sıralanan temel niteliklere ve beceri sahibi olmaya daha da yaklaşmaktadır. Bilgiden habere geçişte anlaşılır bir dil kullanılması, haberin daha geniş kitleyle kolayca buluşmasına imkan verir. Haberdeki dilin anlaşılırlığı ise gazetecinin alandaki hakimiyetiyle ilintilidir. Gazetecilikte uzamanlaşma haber kaynaklarına ulaşma, bilgi toplama ve haberi oluşturma süreçlerine önemli katkı sağlamaktadır. Gazetecinin içinde bulunduğu iş koşulları bazen her alanda haber yazmasını zorunlu kılmaktadır. Örneğin medya kuruluşunun bir ülke veya bir şehirde tek muhabiri varsa, ya da gece, hafta sonu veya resmi tatil nöbetlerinde bir muhabir görev yapıyorsa o muhabir her konuda veya her alanda haber yazma zorunluluğu içindedir, sadece haber yazmak da yetmeyebilir, fotoğraf ve video çekip bunları işlemesi gerekebilir. "Gazetecinin her alandaki bilgiyi haber formatına taşıyıp haberleştirmesi mümkündür ya da öyle olmalıdır" görüşü de yaygındır, özellikle haber ajanslarında ve kadrosu sınırlı haber merkezlerindeki algı böyledir, medya pratiğinin gerçekleri de böyle tezahür etmektedir. Ancak gazetecinin diplomaside, siyasette, polis adliyede, kültür sanatta, ekonomide, sporda, bilimde, savaşta, savunmada, barışta, araştırmacılıkta ve diğer alanlarda uzmanlaşması haber bulma, haber üretme ve haber yazmada gücüne güç katar. Gazeteci geçimini yazdığı haberden sağlar, birçok mesleki kurum ve düzenlemelerde gazeteci iş tanımı böyledir. Örneğin bir editör ekonomi muhabirinden hem günün rutin gelişmelerini izlemesini, hem de özel haber yaparak rakiplerini atlatmasını ister, bu sadece editörün isteği ile gelişmez, muhabirin günlük iş akışı ve iş tanımı tam da böyledir. İşte bu muhabir her gün ekonomi merkezlerindeki haber kaynaklarını tararken toplantı veya konferansları da izler, haber kaynakları alana özgüdür, haberde kullandığı kavramlar alana özgüdür ve haberin "yenilik" unsurunu ortaya koyacak bilgi birikimi o ekonomi muhabirine özgü bir beceri haline gelmektedir. Kısacası gazetecilikteki uzmanlaşma haber "işinin" gelişmişliğinin bir parçasıdır, konu tıpkı doktorların uzmanlık alanları gibidir; uzman doktor herhangi bir tanı ve tedavide nasıl alanında ehliyet sahibi oluyorsa habercinin uzmanlaşması da öyledir. Her haberi yazmak durumunda olan muhabir ise pratisyen hekimle aynı pozisyondadır.

Vural'a (2014: 5) göre gazetecilikteki değişikliğin nedenini toplumbilimlerdeki değişmelere bağlamak işin en kestirme yoludur, aslında gazetecilikte göru¨len değişiklikleri şu dört ana başlık altında toplamak mümkündür: 1.Haber kaynakları bakımından değişiklikler göru¨lu¨yor. Eskiden tek kaynak kullanılarak haber yazılabilirdi, bugu¨n çok haber kaynağı kullanmak hemen hemen zorunlu ama sonunda ancak bir haber ortaya çıkabiliyor. 2.Eskiden habere konu olan du¨şu¨nce genelde tek bir devlet dairesinden kaynaklanabilirdi, yani tek bir haber kaynağı vardı. Gu¨nu¨mu¨zde ise haber kaynağı, çoğu kez bilgisayarda açılmış bir dosya olabiliyor. 3.Eskiden muhabirin uzmanlarla konuşabilecek kadar bilgili olması haber yapması için yeterliydi. Artık muhabirin kendisinin haber yapmak için uzman olması gerekiyor. 4.Eskiden gazetecilik, her şeyden az çok malumat sahibi olunan bir meslek olarak kabul edilirdi. Şimdi ise pek çok meslekle uzmanlık yönu¨nden aşık atıyor.

Gazetecilik lisans programlarında verilen alan dersleri