Gencine-i Adalet

Siyâsetnâmeler devlet yönetimi ve siyâset hakkında bilgi veren, daha iyi bir idâresinin tesis edilebilmesi için hazırlanmış olan önemli kaynaklardır. Kaleme alınan bu eserler, başta hükümdarlar olmak üzere; vezirler ve devlet adamlarına takdim edilmişlerdir. Bunun yanında devlet yönetimine dair öğütler içermesi açısından da güzide eserlerdir. Osmanlı Devleti'nin zengin bir siyâsetnâme geleneğine sahip olması sebebiyle araştırmacılar tarafından son dönemlerde siyâsetnâmeler üzerine önemli çalışmalar yapılmıştır.

Siyâsetnâmeler kaleme alındığı devrin siyâsî, sosyal ve ekonomik yapısı hakkında önemli bilgiler içermekle birlikte dönemin yönetim anlayışını, kabul gören değerlerini yansıtması açısından da önemli tarihi vesikalardır. Osmanlı Devleti'nde siyâsetnâme geleneğinin başlangıcı, tercüme ve telif siyâsetnâmeler şeklinde gerçekleşmiş olup bu eserlerin kaleme alınmasındaki gâye, devlet yöneticilerine idâre sanatı hakkında birtakım tavsiyelerde bulunmak ve devlet kurumlarında meydana gelen bozulmalara dikkat çekmek olmuştur. Yazılan bu siyâseynâmelerde hükümdar için gerekli olan vasıflar, saltanatın esasları, yöneten-yönetilen arasındaki münâsebet, hükümdarın adâleti gözetmesi, vezirliğin esasları; yetkileri, vazifeleri, yöneticiye karşı mesuliyet vb. konular işlenmiştir. Vezirler ve devlet adamları tarafından kaleme alınan bu eserler vasıtasıyla hükümdarlar, idâre ettiği yönetimi tekrar gözden geçirme fırsatı bulmuş ve var olan yanlışlıkları düzeltmişlerdir.