Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili

Güneşe ve aya ışık kaynağı olan, değil bülbülün güllerin bile kendisine âşık olduğu, onunkine benzer bir güzelliği hiçbir aynanın görmediği, gâh ölümsüzlük suyu gibi olan dudaklarıyla âşıklara can veren gâh bir bakışıyla gönül ülkesini yerle bir eden sevgili, divan şiirinin yüzyıllarca anlatmaktan bıkmadığı eşsiz bir hazine gibidir.

Sevgilinin güzellik unsurları üzerine yazılmış müstakil bazı eserler ile manzumelerden ve her yüzyıldan seçilen bazı şairlerin divanlarından hareketle hazırlanmış olan bu çalışma gül, sümbül, lale, nergis, sûsen, şebboy, yasemin, erguvan; kâfur, misk, amber; la'l, yakut, zümrüt, akik, inci, mercan; gûy, çevgân, micmer vb. pek çok görsel malzemeyi içermektedir. Ortaya konulan benzetme unsurlarının bunlar sayesinde daha iyi anlaşılacağı muhakkak. Zira sümbülü tanımadan zülfü hayal etmeye çalışmak, nergisi tanımadan gözün vasfını anlamak oldukça zor.

Yüzlerce teşbih unsurunu içeren bu çalışma vasıtasıyla gördük ki ne benzetme ögelerine bir sınır konulabilir ne de bunlar üzerine kurulan hayallere... Bu bakımdan elinizdeki kitap, sevgilinin güzellik denizinden sadece bir damladır.

Hüsn ile felekde benim ol mihr-i dil-ârâ
Kim benden eder kesb-i ziyâ gurre-i garrâ
Ben ol gül-nevreste-i gülzâr-ı cemâlim
Şevkimle hezâr olmadadur sad-gül-i ra'nâ
Bu hüsn-i latîf ile benim rûh-ı musavver
Kim sûretimi görmemiş âyîne-i dünyâ
Mahfûz-ı nihân-hâne-i gencîne-i hüsnüm
O cevher-i ferdim ki bulunmaz bana hemtâ
Gûyâ dehenim menba'ıdır âb-ı hayâtın
Uşşâkımı yek-bûse-i la'lim eder ihyâ
Bir nazra ile gamze-i Tâtâr-ı nigâhım
İsterse eder mülk-i dil-i âlemi yagmâ
Vehbî bu gazel olsun o şûhun deheninden
Uşşâka hediyye yine bir gonçe-i gül-âsâ
-Sünbül-zâde Vehbî-