Hacı Bayram Veli

Bayramîlik, tasavvuf tarihinde gözle görülür bir yer tutar. Tarikatın hayat sahnesine çıkışı ve devamlılığı, ondaki öz'e bağlıdır. Tasavvuf alanında bütün tarikatlarda görülen özün ileri mertebesi ise melâmettir.

Melâmet ise, br cümleyle ifade edecek olursak nefsi kınamak ve Hakk'ı yüceltmektir. Yani, Tevhid-i Zat'a varmaktır. Hacı Bayram Veli bunu "bilmek", "bulmak" ve "olmak" diye ifade eder.

Bayramilik, Hacı Bayram Veli'nin ölümü üzerine Akşemseddin ekolüyle Şemsiye, Bursalı Ömer Dede ekolüyle de Melami adıyla iki kola ayrılmıştır. Bayramiliğin ayrıca Tennûriye, Himmetiye, İseviye, Hanzaviye, Celvetiye kolları vardır.

Hacı Bayram Veli maneviyata aşırı düşkün mistik bir tasavvuf olmanın yanı sıra, hayatın pratik ve yaşanılır gerçeğine kolayca uyum sağlayabilen bilgi ve inanç birikimine sahip bir gönül erenidir.