İdare Hukuku

Prof. Dr. Ender Ethem Atay
Konu Başlıkları
- İdari Etkinliklerin Hukuki Çerçevesi
- Anayasa'da Öngörülen İdareye İlişkin Temel İlkeler ve Türk İdare Teşkilatı
- İdari İşlemler ve İdari Sözleşmeler
- Kamu Hizmeti
- İdari Kolluk
- İdarenin Sorumluluğu
- Kamu Malları
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
İkinci Baskıya Önsöz 9
Üçüncü Baskıya Önsöz 11
Kısaltmalar 31
Birinci Bölüm
İDARİ ETKİNLİKLERİN HUKUKİ ÇERÇEVESİ
Birinci Kısım
DEVLET İDARESİ
I. DEVLETİN OLUŞUMU VE ÖZELLİKLERİ 33
A. Devletin Tanımı ve Unsurları 33
1. Devletin Tanımı 33
2. Devletin Unsurları 33
a. Ülke (=Kara, Toprak Parçası) 34
b. Nüfus (=Toplum veya Millet) 34
c. Egemenlik (=Hakimiyet) veya İktidar 35
II. İDARE HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR, İDARE HUKUKUNUN ÖZELİKLERİ VE KAYNAKLARI 36
A. İdare Kavramının Tanımı ve İdarenin İşlevi 36
B. İdare Hukukunun Konusu, Tanımı Ölçütleri ve Özellikleri 37
C. İdarenin Diğer Devlet Organlarının İşlevlerinden Ayrılması 38
1. Yönetmek (=İdare Etmek) ve Yasama İşlevinin Farklılıkları 38
2. Yönetmek ve Yargılamak İşlevinin Farklılıkları 39
3. Yönetmek ve Hükümet Etmek İşlevinin Farklılıkları 41
D. Türkiye Cumhuriyeti Devlet İdaresinin Görevleri 43
1. Milli Güvenliğin Korunması 44
2. Kolluk Faaliyetlerinin Yürütülmesi/Düzeni Sağlamak 44
3. Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesi 45
4. Özendirme ve Destekleme Faaliyeti 46
5. İç Düzen (=Özyönetim) Faaliyetleri 46
6. Planlama Faaliyetleri 47
E. İdare Hukukunun Özellikleri 47
1. İdare Hukuku Özerk ve Genç Bir Hukuk Dalıdır 48
2. İdare Hukuku Tedvin Edilmemiş (=Kodifiye Edilmemiş, Derlenmemiş) Bir Hukuk Dalıdır 48
3. İdare Hukuku İçtihadi (=Jurispürüdansiyel, Yargı Kararlarına Dayanan) Bir Hukuk Dalıdır 49
4. İdare Hukuku Eşitsizlik İlkesi Üzerine İnşa Edilmiştir 49
5. İdare Hukuku Millidir 49
6. İdare Hukuku Anayasa Hukukunun Somutlaşmış Halidir 50
7. İdare Hukuku Dinamik Bir Hukuk Dalıdır 50
8. İdare Hukuku Disiplinler Arası Bir Hukuktur 51
9. İdare Hukukunun Kurum ve Kurallarının Uygulanmasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar İlke Olarak İdari Yargıda Çözümlenir 51
İkinci Kısım
İDARENİN HUKUKA TÂBİ KILINMASI
I. KANUNİ İDARENİN KAYNAKLARI 52
A. Anayasa 53
B. Hukukun Evrensel İlkeleri 55
C. Milletlerarası Hukuk 55
D. Kanun ve Cumhurbaşkanı Kararnameleri 58
E. İdarenin Düzenleyici İşlemleri 66
1. Yönetmelik 68
2. Diğer Düzenleyici İşlemler 70
F. Yardımcı Kaynaklar 71
II. İDARE HUKUKUNUN TEMELİ OLARAK HUKUK DEVLETİ 72
A. Hukuk Devletinin Tarihsel Gelişim Seyri 72
1. Mülk Devlet Anlayışı 75
2. Polis Devleti ve Hazine Teorisi 76
B. Hukuk Devletine İlişkin Temel Açıklamalar 78
C. Hukuk Devletinin Gerekleri 82
1. Temel Hak ve Hürriyetlerin Güvence Altına Alınması 82
a. Genel Olarak 82
b. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanmasının Sınırı 84
ba. Sınırlama Kanun İle Yapılmalıdır 85
bb. Sınırlamalar Anayasa'nın İlgili Maddesinde Belirtilen Sebeplere Dayandırılmalıdır 85
bc. Sınırlandırma Ölçülülük İlkesine Uygun Olmalıdır 86
bd. Sınırlandırma Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun ve Temel Hak ve Hürriyetin Özüne Dokunmaması Gerekir 90
be. Sınırlama, Laik Cumhuriyet İlkesine Uygun Olmalıdır 91
2. Devlet Organlarının İşlemlerinin Yargısal Denetimi 91
3. Kazanılmış Haklara Saygılı Olma İlkesi 95
4. Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 96
5. Mahkemelerin Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Yargıç Güvencesi 96
6. İdarenin Yargısal Denetimi 98
7. Kuvvetler (=Erkler, Güçler) Ayrılığı İlkesi 100
8. Kanunların Genelliği ve Soyutluğu 102
9. Kanun Önünde Eşitlik 103
10. İdarenin Kanuniliği ve Tarafsızlığı 106
11. İdarenin Sorumluluğu 107
İkinci Bölüm
ANAYASA'DA ÖNGÖRÜLEN İDAREYE İLİŞKİN
TEMEL İLKELER VE TÜRK İDARE TEŞKİLATI
Birinci Kısım TÜRK İDARİ TEŞKİLATININ ESASLARI 109
I. İDARENİN KANUNİLİĞİ VE İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKELERİ 109
A. Hiyerarşi Kudreti ve Hiyerarşik Denetim 111
1. Genel Olarak 111
2. Hiyerarşi Yetkisinin Özellikleri 112
3. Hiyerarşi Yetkisinin Kapsamı 114
4. Hiyerarşi Yetkisinin Kullanılamayacağı Durumlar ve Kanunsuz Emir 116
5. Hiyerarşi Yetkisini Kullanacak Makamlar 118
B. İdari Vesayet 118
1. Genel Olarak 118
2. Vesayet Yetkisini Kullanabilecek Makamlar 120
3. İdari Vesayet Yetkilerinin Kapsamı 121
4. Vesayet Yetkisinin Hiyerarşik Yetki İle Karşılaştırılması 126
5. Vesayet Yetkisinin Kullanılma Yöntemleri 127
II. KAMU TÜZELKİŞİLİĞİ 131
A. Genel Anlamda Tüzel Kişilik ve Özel Hukuk – Kamu Hukuku Tüzel Kişiliği 131
B. Kamu Hukuku Tüzel Kişilikleri İle Özel Hukuk Tüzel Kişiliklerinin Birbirlerinden Farkları 132
III. TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATINA HÂKİM OLAN ANAYASA İLKELERİ 135
A. Merkezden Yönetim İlkesi 137
1. Tanımı ve Özellikleri 137
2. Merkezden Yönetim Yöntemleri 140
a. Merkeziyetçilik 141
b. Yetki Genişliği (=Âdem–i Temerküz, Tevsi–i Mezuniyet) 141
3. Merkezden Yönetimin Yarar ve Sakıncaları 142
B. Yerinden Yönetim (=Âdemi Merkeziyetçilik) 144
1. Özellikleri 148
2. Yerinden Yönetimin Yarar ve Sakıncaları 149
İkinci Kısım
TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI
TEŞKİLATI – MERKEZİ İDARE
I. GENEL OLARAK 152
II. TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI MERKEZİ İDARESİNİN BAŞKENT TEŞKİLATI 153
A. Cumhurbaşkanı 153
B. Başkanlık Sisteminin Türkiye Uygulaması: Türk Tipi Cumhurbaşkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanı 154
1. Cumhurbaşkanının Seçimi ve Cumhurbaşkanına Vekâlet 161
2. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri 165
a. Yasama İle İlgili Görev ve Yetkileri 166
b. Yürütme İle İlgili Görev ve Yetkileri 167
c. Yargı İle İlgili Görev ve Yetkileri 170
3. Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yürütme Organının Siyasi ve Cezai Sorumluluğu 171
C. Cumhurbaşkanı Yardımcılıkları 174
D. Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürlüğü 177
E. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Danışmanı 178
F. İdari İşler Başkanlığı 178
G. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri 179
H. Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları 183
I. Bakanlıklar 185
J. Bakan Yardımcıları 194
K. Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar 196
1. Devlet Denetleme Kurulu 197
2. Milli Güvenlik Kurulu 203
II. TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI MERKEZİ İDARESİNİN TAŞRA TEŞKİLATI 207
A. İl İdaresi 209
1. Vali 209
2. İl İdare Şube Başkanları (=İl Müdürlükleri) 213
3. İl İdare Kurulu 214
B. İlçe Yönetimi 214
1. Kaymakam 215
2. İlçe İdare Şube Başkanları 218
3. İlçe İdare Kurulu 219
Üçüncü Kısım
TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI
TEŞKİLATI – YERİNDEN YÖNETİM İDARELERİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR 220
II. İDARİ YERİNDEN YÖNETİM 221
A. Genel Olarak 221
B. İdari Yerinden Yönetim Türleri 222
1. Coğrafi Yerinden Yönetim 222
2. Türleri 225
a. İl Özel İdaresi 225
b. Belediyeler ve Büyükşehir Belediyeleri 227
c. Köyler 231
C. Fonksiyonel Yerinden Yönetim (=Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları) 232
Üçüncü Bölüm
İDARİ İŞLEMLER VE İDARİ SÖZLEŞMELER
Birinci Kısım
İDARİ İŞLEMLER
I. TANIM 235
II. İDARİ İŞLEMİN ÖZELLİKLERİ 238
A. Kural Olarak İdari Makamlar Tarafından Kamu Gücüne Dayanılarak Yapılır 238
B. Tek Yanlı İrade Açıklamasıdır 238
C. İcrailik (=Etkili Karar Olma) Niteliğini Taşır ve Re'sen İcra Edilebilir 239
D. Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanır ve Yargısal Denetime Tabidir 242
III. İDARİ İŞLEMİN UNSURLARI 243
A. Yetki Unsuru 243
1. Yetki Çeşitleri 245
a. Kişi Yönünden Yetki 245
aa. Fiili Memur Teorisi 245
ab. Vekâlet 246
ac. Yetki ve İmza Devri 247
b. Konu Yönünden Yetki 251
c. Yer Yönünden Yetki 253
d. Zaman Yönünden Yetki 253
2. Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri 254
a. Fonksiyon (=Görev) Gaspı 254
b. Yetki Gaspı 256
c. Yetki Tecavüzü (=Aşımı) 257
B. Şekil (=Biçim, Usul ve Prosedür) Unsuru 258
C. Sebep (=Neden) Unsuru 264
D. Konu Unsuru 266
E. Amaç (=Maksat) Unsuru 268
F. İdarenin Bağlı ve Takdir Yetkisi ve İdari İşlemin Unsurları 269
IV. İDARİ İŞLEMİN ÇEŞİTLERİ 276
A. Organik Açıdan İdari İşlemler 276
1. Yasama Organının İdari İşlemleri 276
2. Yargı Organının İdari İşlemleri 277
3. Yürütme Organının (=İdarenin) İdari İşlemleri 277
B. Maddi (=Yapısı) Bakımdan Ayrım 278
1. Düzenleyici İşlemler (=Genel İşlemler, Kural İşlemler, Genel Düzenleyici İşlemler) 278
2. Bireysel (=Birel) İşlemler 279
a. Şart İşlemler (=Şart Tasarruflar, Koşul İşlemler, Durum İşlemler) 279
b. Öznel İşlem 279
3. Karma İşlemler 280
4. Birden Çok İlgiliye Yönelik Bireysel İşlemler 280
a. Genel İdari Kararlar 280
b. Otomatik İşlemler 281
C. İrade Açıklayanların Sayısı Bakımından Ayrım 281
1. Basit İradeli İşlemler 281
2. Kurul (=Kolektif, Toplu İşlem) İşlemler 281
3. Birleşme İşlemler 281
4. Zincir İşlemler 282
D. Açıklanan İradenin Şekline Göre Ayrım 282
1. Açık (=Sarih) İşlemler 282
2. Zımni (=Örtülü) İşlemler 282
V. İDARİ İŞLEMLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ 284
VI. İDARİ İŞLEMLERİN SONA ERMESİ 285
A. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 285
1. Hukuki Nedenler 285
2. Fiili Nedenler 286
3. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi 286
B. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 287
1. Geri Alma 287
2. Kaldırma (=İlga) 289
3. Değiştirme 291
4. Düzeltme 291
İkinci Kısım
İDARİ SÖZLEŞMELER
I. TANIMI VE ÖLÇÜTLERİ 292
II. İDARİ SÖZLEŞMELERİN TÜRLERİ 294
A. İdari Sözleşmelerin Klasik Tipleri 295
1. Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmeleri 295
2. İltizam Sözleşmeleri 295
3. Kamu İstikraz (=Kamu Borçlanma) Sözleşmeleri 296
4. Yeraltı ve Yerüstü Servetlerinin İşletilmesine İlişkin Sözleşmeler 296
5. Orman İşletme Sözleşmeleri 297
6. İdari Hizmet Sözleşmeleri 297
B. İdari Sözleşmelerin Yeni Türleri 298
C. İsimsiz İdari Sözleşmeler (=Atipik İdari Sözleşmeler) 299
III. İDARENİN ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMELERİ 299
IV. İDARENİN ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN KANUNİ DÜZENLEMELER 301
A. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu'nun Kapsamı 301
B. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun Kapsamı 301
C. Kamu İhale Kanunu'nun Temel İlkeleri 303
1. Saydamlık (=Şeffaflık) 303
2. Rekabet 303
3. Eşitlik 303
4. Güvenirlik 303
5. Kamuoyu Denetimi 303
6. İhtiyaçların Uygun Şartlarla ve Zamanında Karşılanması 304
7. Kaynakların Verimli Kullanılması 304
D. İhale Usulleri 304
1. 2686 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun Öngördüğü Usuller 304
a. Kapalı İhale Usulü 304
b. Açık Arttırma ve Eksiltme Usulü 305
c. Pazarlık Usulü 305
d. Yarışma Usulü 305
2. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun Öngördüğü İhale Usulleri 305
a. Açık İhale Usulü 305
b. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 305
c. Pazarlık Usulü 306
d. Doğrudan Temin Usulü 306
e. Tasarım Yarışmaları 306
E. 4734 Sayılı Kanun'un Öngördüğü İhale Süreci 306
F. İdari Sözleşmelerin Biçimi ve Bölümleri 308
1. Şartname 309
2. Anlaşma 309
G. Kamu İhale Uyuşmazlıklarının Çözümü 309
1. İdari Çözüm 310
a. İdareye Şikâyet 310
b. Kamu İhale Kurumu'na İtirazen Şikâyet 310
2. Yargısal Çözüm 310
Dördüncü Bölüm
KAMU HİZMETİ
I. KAMU HİZMETİ KAVRAMI 311
II. KAMU HİZMETİNE EGEMEN OLAN TEMEL İLKELER 315
A. Süreklilik (=Kesintisizlik, Devamlılık, İnkıtaya Uğramama) ve Düzenlilik 315
B. Değişkenlik (=Uyarlama) 316
C. Nesnellik (=Tarafsızlık) ve Eşitlik 317
D. Kamu Hizmetlerinin Bedelsizliği (=Meccaniliği, Karşılıksız Olması) 319
III. KAMU HİZMETLERİNİN KURULMASI, DÜZENLENMESİ, KALDIRILMASI 321
A. Kamu Hizmetlerinin Düzenlenmesi 322
B. Kamu Hizmetlerinin Kaldırılması 322
VI. KAMU HİZMETİNİN TÜRLERİ 323
A. Tekelli – Tekelsiz Kamu Hizmetleri 323
B. Yürütüldükleri Alana Göre 324
C. Bireylerin Yararlanma Biçimlerine Göre 324
D. Konularına Göre Kamu Hizmeti Türleri 324
1. İdari Kamu Hizmetleri 324
2. İktisadi Kamu Hizmetleri 325
3. Sosyal Kamu Hizmetleri 325
4. Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri 326
V. KAMU HİZMETLERİNİN GÖRÜLME USULLERİ 326
A. Emanet Usulü 326
B. Müşterek Emanet Usulü 327
C. Ruhsat Usulü 328
D. İltizam Usulü 329
E. İmtiyaz Usulü 329
1. İmtiyaz Sözleşmesinde İdarenin Yetkileri ve Yükümlülükleri 330
2. İmtiyaz Sahibinin Hakları, Ayrıcalıkları Yükümlülükleri 332
3. Kamu Hizmet İmtiyaz Sözleşmelerinin Sona Ermesi 334
Beşinci Bölüm
İDARİ KOLLUK
I. TANIM 337
II. İDARİ KOLLUĞUN AMACI VE İDARİ KOLLUK TÜRLERİ 340
A. İdari Kolluğun Amacı: Kamu Düzeni Kavramı ve Unsurları 340
1. Güvenlik 343
2. Dirlik ve Esenlik 344
3. Genel Sağlık 345
4. Genel Ahlâkın Korunması 346
B. İdari Kolluk – Adli Kolluk Ayırımı 347
C. Genel İdari Kolluk – Özel İdari Kolluk 353
1. Genel İdari Kolluk – Özel İdari Kolluk Ayırımı 353
2. Genel İdari Kolluk – Özel İdari Kolluk Ayırımının Sonuçları ve Kolluk Yetkilerinin Çatışması ve Yarışması 356
III. KOLLUK MAKAMLARI, İŞLEMLERİ VE USULLERİ 359
A. Kolluk Makamları 359
B. Kolluk İşlemleri 360
C. Kolluk Yetkilerinin Kullanma Usulleri 361
1. İzin Usulü 361
2. Bildirim Usulü 362
3. Serbesti Usulü 363
IV. KOLLUK YETKİSİNİN SINIRLARI VE KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEMESİ 364
A. Kolluk Yetkisinin Sınırları 364
B. Kolluk Yetkilerinin Genişlemesi: Olağanüstü Hal Rejimi 366
Altıncı Bölüm
İDARENİN SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK 369
II. İDARENİN SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 375
A. İdari Davranış 375
B. Zarar 376
1. Zarar, Gerçek ve Kesin Olmalıdır 382
2. Zarar Özel Olmalıdır 383
3. Zarar, Meşru Bir Menfaat ya da Hakka Yönelik Olmalıdır 383
4. Zarar, Maddi Ya Da Manevi Nitelikte Olabilir 383
5. Zarar, Parayla Takdir Edilebilen Bir Zarar Olmalıdır 384
6. Zarar, Anormal Olmalıdır 387
C. Nedensellik Bağı (=İlliyet Bağı, İlliyet Rabıtası) 388
III. SORUMLULUĞUN KALKMASI VEYA AZALMASI 389
A. Zorlayıcı Nedenler (=Mücbir Sebep, Force Majeur) 389
B. Beklenmeyen Durumlar (=Kaza, Cas Fortuit) 390
C. Zarar Görenin Kusuru 390
D. Üçüncü Kişinin Kusuru 393
IV. HİZMET KUSURU 394
A. Hizmet Kusurunun Özellikleri 401
1. Hizmet Kusuru, Nesnel (=Objektif Niteliği Haiz) ve Anonimdir 401
2. Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür 402
3. Hizmet Kusuru, Olaylara Göre Değişen, Esnek Bir Kavramdır 402
B. Hizmet Kusuru Sayılan Haller 403
1. Hizmetin Kötü İşlemesi 403
2. Hizmetin Geç İşlemesi 405
3. Hizmetin Hiç İşlememesi 406
C. Hizmet Kusuru– Kişisel Kusur Ayrımı 407
V. İDARENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU 413
A. Risk İlkesi (=Muhataralı Faaliyet, Tehlike Sorumluluğu, Hasar Kuramı) 416
1. Mesleki Risklerden Doğan Sorumluluk 418
a. Daimî Kamu Görevlilerinin Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 420
b. Geçici Olarak Kamu Görevlerine Katılanların Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 420
2. Sosyal Risk İlkesi 421
B. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 425
C. Bayındırlık Hizmetlerine Katılanların Özel Durumuna Göre Sorumluluk 426
D. Hukuka Uygun İdari İşlemlerden Dolayı Sorumluluk 427
Yedinci Bölüm
KAMU MALLARI
Birinci Kısım
KAMU MALLARININ HUKUKİ REJİMİ
I. KAMU MALLARININ TANIMI 429
II. KAMU MALLARININ SINIFLANDIRILMASI 432
A. Kullanma Açısından (=Tahsis Amaçlarına Göre) Kamu Malları 432
1. Sahipsiz Mallar 432
2. Orta Mallar (=Menfaati Umuma Ait Mallar/Umumun İstifadesine Arz Edilmiş Mallar) 433
3. Hizmet Malları 433
B. Kökenleri Açısından (=Oluş Tarzlarına Göre) Kamu Malları 433
1. Tabii (=Doğal) Kamu Malları 433
2. Suni (=Yapay) Kamu Malları 434
C. Kamu Malı Niteliğini Kazanmaları Açısından Kamu Malları 435
1. Özel Mülkiyete Konu Olamayacak Nitelikteki Kamu Malları 435
2. Geleneksel Kamu Malları 435
3. Özgüleme (=Tahsis) Yöntemiyle Oluşan Kamu Malları 435
D. Taşınıp Taşınamadıklarına Göre Kamu Mallar 435
1. Taşınmaz Kamu Malları 436
2. Taşınır Kamu Malları 436
E. Maddi İçeriklerine Göre Kamu Malları 436
1. Kara Kamu Malları 436
2. Deniz / Su Kamu Malları 436
3. Hava Kamu Malları 436
III. KAMU MALLARININ ÖZELLİKLERİ 437
A. Özel Mülkiyete ve Bu Kapsamdaki Tasarruflara Konu Olmazlar 437
B. Kamu Malları Kamulaştırılamazlar 438
C. Kamu Malları Haczedilemezler 438
D. Kamu Malları Özel Mallara Nazaran Daha Ayrıcalıklı Bir Korumaya Tabidirler 439
IV. KAMU MALLARINDAN YARARLANMANIN HUKUKİ REJİMİ 439
A. Kamu Hizmetlerine Tahsis Edilmiş Kamu Mallarının Kullanımı 440
B. Kamunun Doğrudan Kullanımına Tahsis Edilmiş Kamu Mallarının Kullanımı 440
1. Genel (=Kolektif) Yararlanma 440
a. Serbestlik İlkesi 441
b. Eşitlik İlkesi 441
c. Yararlanmanın Karşılıksız Olması (=Bedelsizlik veya Meccanilik) İlkesi 442
2. Özel (=Bireysel) Yararlanma 442
a. İzine Bağlılık İlkesi 443
b. Ücretlilik (=Bedel) İlkesi 443
c. Yararlanmanın Geçici Olması İlkesi 444
İkinci Kısım
İDAREYE MAL VEYA HAK KAZANDIRAN YÖNTEMLER
I. GENEL OLARAK 445
II. KAMULAŞTIRMA İŞLEMİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 445
A. Devletleştirme (=Millileştirme) 445
B. İstimval (=Rekizisyon) 446
1. Genel Olarak 446
2. Özellikleri 447
C. Geçici İşgal 448
D. Zoralım (=Müsadere) 448
III. KAMULAŞTIRMA (=İSTİMLÂK) 449
A. Genel Olarak 449
B. Kamulaştırma İşleminin Unsurları Bakımından Analizi 450
C. Kamulaştırmanın Aşamaları 456
D. Mal Sahibinin Geri Alma Hakkı ve İdarenin Kamulaştırmadan Vazgeçmesi 460
E. Özel Kamulaştırma Usuller 465
1. Trampa yoluyla Kamulaştırma 465
2. Acele Kamulaştırma 466
3. Kamulaştırmasız El Atma 468
a. Hukuka Uygun Kamulaştırmasız El Atma 468
b. Hukuka Aykırı Kamulaştırmasız El Atma (=Fiili Yol, Dolayısıyla Kamulaştırmaya ve Kamulaştırmasız El Atma) 469
Sekizinci Bölüm
KAMU PERSONEL HUKUKU:
KAMU GÖREVLİLERİ VE MEMURLAR
I. KAMU GÖREVLİLERİNİN TANIMI 471
II. KAMU GÖREVLİSİ TÜRLERİ 473
A. Memurlar 473
1. Genel Olarak 473
2. Memur Tanımlamalarında Kullanılan Ölçütler 474
a. Genel İdare Esaslarına Tâbi Kamu Hizmeti Ölçütü 474
b. Kamu Hizmetinin Gerektirdiği Asli ve Sürekli Görevleri Yürütme Ölçütü 475
c. İstihdam Edilen Yer Ölçütü 475
d. Atama İşlemi Ölçütü 475
e. Kadro Ölçütü 476
f. Aylık Tahsisi Ölçütü 477
B. Diğer Kamu Görevlileri 477
1. Sözleşmeliler 478
2. Geçici Görevliler 478
3. İşçiler 479
C. Memurluk Sınıfları ve Kadroları 479
1. Sınıflandırma İlkesi 479
a. Sınıflandırmanın Türleri 480
aa. Kadro Sınıflandırması 480
bb. Rütbe Sınıflandırması 481
b. Sınıflandırmanın Yarar ve Sakıncaları 481
2. Kariyer İlkesi 482
3. Liyakat İlkesi 483
D. Memurluğa Giriş 484
1. Serbestlik İlkesi 485
2. Eşitlik İlkesi 485
3. Görevin Gerektirdiği Niteliklerden Başka Nitelik Aranmaması İlkesi 485
E. Memur Olma Şartları 486
1. Genel Şartlar 486
a. Yaş 486
b. Vatandaşlık 487
c. Öğrenim Şartı 487
d. Sağlık 487
e. Taksirli Suçlardan Mahkûmiyet 488
f. Askerlik 488
g. Kamu Haklarından Mahrum Bulunmamak 488
2. Özel Şartlar 489
F. Memuriyete Atama İşlemleri 489
1. Adaylığa Kabul Edilme ve Adayların Yetiştirilmesi 489
2. Memurluğa Atama 490
3. Atamalarda Görev Yerine Hareket ve İşe Başlama Süresi 491
G. Memurluğun Sona Ermesi 492
1. Çekilme (=İstifa) 492
2. Çekilmiş (=Müstafi) Sayılma 492
3. Memurluktan Çıkarma (=İhraç, Atılma) 493
4. Emeklilik 494
H. Memurların Görevden Uzaklaştırılması 494
1. Memurları Görevden Uzaklaştırmaya Yetkili Makamlar 494
2. Görevden Uzaklaştırılan Memurların Statüsü ve Kısıntılar 495
3. Memurların Görevden Uzaklaştırılması Tedbirinin Ortadan Kalkması ve İtiraz 495
III. MEMURLARIN TABİ OLDUĞU YÜKÜMLÜLÜKLER VE YASAKLAR 496
A. Memurların Yükümlülükleri (=Müspet Ödevleri) 496
1. Anayasa ve Kanunlara Saygılı Olma (=Sadakat) 496
2. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık 496
3. Amir Durumda Olan Devlet Memurlarının Görev ve Sorumlulukları 496
4. Davranışlarında Özel Bir İtina Gösterme ve İşbirliği 497
5. Mal Bildiriminde Bulunma 497
6. Basına Bilgi veya Demeç Verme 497
7. Giyimlerinde İtinalı Olma (=Uyumlu Giyinme) 497
8. Mesai Saatleri İçerisinde İşbaşında Bulunma 498
9. Resmî Belge, Araç ve Gereçlerin Yetki Verilen Mahaller Dışına Çıkarılmaması ve İadesi 498
B. Memurlara Yasak Olan Davranışlar (=Memurların Menfi Ödevleri) 498
1. Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma (=Birlikte Çekilme) ve Grev Yasağı 498
2. Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma ve İkinci Bir Görev Alma Yasağı 499
3. Hediye Alma, Menfaat Sağlama Yasağı 499
4. Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama Yasağı 499
5. Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı 499
6. Diğer Yasaklar 499
C. Memurların Hakları 500
1. Güvenlik, Hizmet ve Çalışma Hakkı (= Uygulamayı İsteme Hakkı) 500
2. Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma Hakkı 500
3. İzin Hakkı 501
4. Sendikal Haklar 501
5. Aylık, Yolluk ve Emekli Maaşı Hakkı 501
6. Diğer Sosyal Haklar 501
7. Çekilme 501
8. Kovuşturma ve Yargılama, İsnat ve İftiralara Karşı Koruma Hakkı 501
D. Memurların Hukuki Sorumluluğu 502
IV. MEMURLARIN DİSİPLİN REJİMİ 502
A. Disiplin Rejiminin İlkeleri 502
1. Kanunilik İlkesi 503
2. Ölçülülük İlkesi 503
3. Savunma Hakkının Dokunulmazlığı İlkesi 503
4. Aynı Fiil ve Hâle Birden Fazla Ceza Verilememesi İlkesi 503
5. Geçmişe Yürümezlik İlkesi 503
6. Lehte Olan Hükmün Uygulanması İlkesi 503
7. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 504
8. Bir Derece Hafif Ceza Verilmesi Yetkisi 504
9. Aleyhte Düzeltme Yasağı 504
B. 657 Sayılı DMK'ya Göre Disiplin Cezaları 504
1. Uyarma 504
2. Kınama 504
3. Aylıktan kesme 505
4. Kademe İlerlemesinin Durdurulması 505
5. Devlet Memurluğundan Çıkarılma 505
C. Disiplin Cezasını Vermeye Yetkili Merciler 505
D. Disiplin Soruşturması Süreci ve Usulü 505
V. 4483 SAYILI MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI HAKKINDA KANUNA GÖRE CEZA SORUŞTURMASI 506
A. Ön İnceleme 507
B. Soruşturma 508
C. Kovuşturma (=Yargılama) 508
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Temel Kaynaklar 509
Kavramlar Dizini 519