İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku

Prof. Dr. M. Fatih UŞAN
Dr. Öğr. Üyesi Canan ERDOĞAN
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Takdim 6
Kısaltmalar Cetveli 31
Birinci Kısım
GENEL BİLGİLER BİREYSEL İŞ HUKUKU
Birinci Bölüm
GENEL BİLGİLER
§ 1. İŞ HUKUKUNUN KAPSAMI VE KONUSU 35
§ 2. İŞ HUKUKUNUN DOĞUŞU VE TARİHİ GELİŞİMİ 37
I. Batıda 37
II. Türkiye'de 37
§ 3. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 39
I. İşçilerin Korunması İlkesi 39
II. İşçi Yararına Yorum İlkesi 41
III. Özel Bir Yargılama Usulünün Varlığı 41
IV. İş Hukukunun Yeri 42
§ 4. İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 43
I. Genel Kaynaklar 43
A. Ulusal Kaynaklar 43
1. Anayasa 43
2. Kanunlar 44
3. Cumhurbaşkanı Kararnamesi 44
4. Yönetmelikler 44
5. Genelge ve Tebliğler 45
6. Yargısal ve Bilimsel İçtihat (Öğreti) 45
7. Örf ve Adet 45
B. Uluslararası Kaynaklar 45
II. Özel Kaynaklar 46
A. Toplu İş Sözleşmesi 46
B. İş Sözleşmesi ve İş Sözleşmesi Niteliğindeki Diğer Kaynaklar 47
1. İş Sözleşmesi 47
2. İş Sözleşmesi Niteliğindeki Diğer Kaynaklar 48
a. İşyeri İç Yönetmelikleri 48
b. İşyeri Uygulamaları 50
C. İşverenin Emir ve Talimatları (Yönetim Hakkı) 50
§ 5. ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ 51
§ 6. İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 52
I. İşçi 52
II. İşveren 52
A. Genel Olarak 52
B. Özel Durumlar 53
1. Holdinglerde veya Şirket Gruplarında (Birden Fazla Tüzel Kişilik Halinde) İşveren Sıfatının Saptanması 53
2. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi 54
a. Genel Olarak 54
b. Mesleki Amaçlı Geçici İş İlişkisi 55
c. Mesleki Amaçlı Olmayan Geçici İş İlişkisi 58
III. Alt İşveren 60
A. Genel Olarak 60
B. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinin Şartları 62
C. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinin Sınırlandırılması ile Muvazaa Sayılan Durumlar ve Sonuçları 64
IV. İşveren Vekili 65
V. İşyeri 66
A. Kapsamı 66
1. Asıl İşyeri 67
2. İşyerine Bağlı Yerler 67
3. Eklentiler 68
4. Araçlar 68
B. İşyerinin Açılması 69
C. İşyerinin Bildirilmesi 69
D. İşyerinin Devri 70
E. İşyerinin Kapatılması 72
VI. İşletme 72
İkinci Bölüm
BİREYSEL İŞ HUKUKU
§ 7. İŞ KANUNUNUN KAPSAMI 73
I. İş Kanununun Kişiler İtibariyle Kapsamı 73
A. Kural 73
B. İstisnalar 74
1. Çırak ve Stajyer 74
2. Sporcular 75
3. Rehabilite Edilenler 75
4. İş İlişkisini Konu Edinen Diğer Kanunlara Tabi Kişiler 75
II. İş Kanununun Faaliyet (İş Türü) İtibariyle Kapsamı 76
A. Kural 76
B. İstisnalar 76
1. İş Kanununun Tamamen Kapsamı Dışında Kalan İşler 76
a. Deniz Taşıma İşleri 76
b. Hava Taşıma İşleri 77
c. Tarım İşleri 77
d. Evlerde Yapılan El Sanatı İşleri 78
e. Ev Hizmetleri 78
2. İş Kanununun Kısmen Kapsamı Dışında Kalan İşler 79
III. İş Kanununun Yer İtibariyle Kapsamı 79
IV. İş Kanununun Zaman İtibariyle Kapsamı 79
§ 8. İŞ SÖZLEŞMESİ 80
I. Tanım ve Unsurları 80
II. Özellikleri 82
III. Çeşitleri 83
A. Sürekli–Süreksiz İş Sözleşmeleri 83
B. Belirli Süreli–Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri 84
C. Tam Süreli–Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri 86
D. Çağrı Üzerine Çalışmayı Öngören İş Sözleşmeleri 89
E. Uzaktan Çalışmayı Öngören İş Sözleşmeleri 89
F. Deneme Süreli İş Sözleşmeleri 91
G. Takım Sözleşmeleri 92
H. Pazarlamacılık Sözleşmeleri 93
I. Evde Hizmet Sözleşmeleri 95
IV. İş Sözleşmesinin Yapılması 95
A. İş Sözleşmesi Yapma Ehliyeti 95
B. İş Sözleşmesi Serbestisi ve Sınırları 96
1. Serbesti 96
2. Sınırları 96
a. İş Sözleşmesi Yapma Serbestisinin Sınırları 97
aa. İş Sözleşmesi Yapma Yasakları 97
aaa. Küçük İşçi Çalıştırma Yasağı 97
bbb. Kadın İşçi Çalıştırma Yasağı 98
ccc. Sağlık Durumu İtibariyle İşe Elverişli Olmayan İşçileri Çalıştırma Yasağı 101
ddd. Yabancı İşçi Çalıştırma Yasağı 101
bb. İş Sözleşmesi Yapma Yükümlülüğü 103
aaa. Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Yükümlülüğü 103
bbb. İşyerinden Sakatlanmak Suretiyle Ayrılan İşçileri Çalıştırma Yükümlülüğü 106
ccc. İş Sağlığı ve Güvenliği İçin Belirli Nitelikteki İşçileri Çalıştırma Yükümlülüğü 107
ddd. Toplu İşçi Çıkarma Kapsamında İşten Çıkarılan İşçileri Çalıştırma Yükümlülüğü 107
eee. Askeri veya Kanuni Bir Ödevden Dönen İşçileri Çalıştırma Yükümlülüğü 108
fff. Görevi Biten Sendika Yöneticilerini Çalıştırma Yükümlülüğü 109
b. İş Sözleşmesinin Şeklini Belirleme Serbestisinin Sınırları 110
c. İş Sözleşmesinin İçeriğini Belirleme Serbestisinin Sınırları 110
d. İş Sözleşmesini Sona Erdirme Serbestisinin Sınırları 111
C. İş Sözleşmesinin Geçersizliği 112
1. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) 112
2. İptali 113
V. İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Borçlar 114
A. İşçinin Borçları 114
1. İş Görme (Hizmet) Borcu 114
a. İşçinin İşi Bizzat Yapma Borcu 115
aa. Genel Olarak 115
bb. İşin Yapılmasını İşverenin Şahsen İstemesi 116
cc. İfa Edilecek İş 116
dd. İşin veya İşyerinin Değiştirilmesi 117
ee. İşin İfa Edileceği Zaman 118
b. İşçinin İşi Özenle Yapma Borcu 118
2. İşverenin Emir ve Talimatlarına Uyma (İtaat) Borcu 119
3. Sadakat Borcu 120
a. Genel Olarak 120
b. Sır Saklama Borcu 121
c. Rekabet Etmeme Borcu 122
B. İşverenin Borçları 123
1. Ücret Ödeme Borcu 123
a. Genel Olarak 123
b. Unsurları 124
aa. İş Karşılığında Ödenme 124
bb. İşveren veya Üçüncü Kişiler Tarafından Ödenme 125
cc. Para veya Parasal Bir Değeri Olan Çıkarla Ödenme 125
c. Ücret Kavramı 125
aa. Asıl Ücret 125
bb. Ücret Ekleri 126
aaa. İkramiye 126
bbb. Prim 126
ccc. Komisyon 127
ddd. Kârdan Pay Alma 127
d. Ücret Tespit Yöntemleri 127
aa. Zamana Göre Ücret 128
bb. Verime Göre Ücret (Parça Başına Ücret) 128
cc. Yüzde Usulü Ücret 129
e. Ücretin Miktarı 130
aa. Genel Olarak 130
bb. Asgari Ücret 130
f. Ücretin Ödenmesi 131
aa. Ödeme Biçimi 131
bb. Ödeme Zamanı 131
cc. Ödeme Yeri 132
dd. Ödenen Ücretin Belgelendirilmesi 132
g. Ücret Alacağında Zamanaşımı ve Faiz 133
h. Ücretin Korunması 133
aa. Ücretin Dörtte Birinden Fazlasının Haciz, Devir ve Temlik Edilememesi 133
bb. İşçinin Rızası Olmaksızın Takas veya Mahsup Yapılamaması 133
cc. Ücret Kesme Cezasının Sınırlandırılması 134
dd. Kamu Kuruluşlarından İş Alan Müteahhit ve Taşeron İşçilerinin Ücretlerinin İstihkaktan Ödenmesi 134
ee. Haciz ve İflas Halinde Öncelikli Alacak 135
ff. İşverenin Ödeme Aczine Düşmesi Halinde Koruma (Ücret Garanti Fonu) 136
gg. İpotek Hakkı 136
hh. Ücretten İndirim Yapılamaması 136
ıı. İşçilerin Çalışmaktan Kaçınmaları ve Sözleşmeyi Fesih Hakkı 137
aaa. İşçilerin Çalışmaktan Kaçınmaları 137
bbb. Sözleşmeyi Fesih Hakkı 138
2. İşçiyi Koruma (Gözetme) Borcu 138
3. Eşit İşlem Yapma (Eşit Davranma) Borcu 141
a. Genel Olarak 141
b. Hükümleri 142
c. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununun Getirdiği Düzenleme 143
4. İşverenin Diğer Borçları 145
VI. İş Sözleşmesinin Sona Ermesi 145
A. İş Sözleşmesinin Fesih Dışındaki Nedenlerle Sona Ermesi 145
1. Tarafların Anlaşması (İkale) 145
2. Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Süresinin Dolması 146
3. Ölüm 147
B. İş Sözleşmesinin Fesih ile Sona Ermesi 147
1. Fesih Kavramı 147
2. Süreli (Bildirimli) Fesih 149
a. Genel Olarak 149
b. İhbar (Bildirim) Süreleri 150
c. İhbar Süresi İçinde Sözleşmenin Durumu 151
aa. Genel Olarak 151
bb. Yeni İş Arama İzni 151
cc. İhbar Sürelerine Ait Ücretin Peşin Ödenerek Sözleşmenin Sona Erdirilmesi 152
d. İhbar Sürelerine Uyulmaksızın Yapılan Fesihler (Usulsüz Fesih–İhbar Tazminatı) 153
e. Fesih Hakkının Kötüye Kullanıldığı Haller (Kötüniyetli Fesih–Kötüniyet Tazminatı, Sendikal Nedenlerle Fesih–Sendikal Tazminat) 154
f. Süreli (Bildirimli) Feshin Çeşitleri 155
aa. Geçerli Sebebe Dayanmak Zorunda Olmayan Fesihler 156
bb. Geçerli Sebebe Dayanmak Zorunda Olan Fesihler 157
aaa. Kapsam ve Şartları 157
bbb. Geçerli Sebep Sayılan Haller 158
ccc. Fesih Usulü 161
ddd. Feshe İtiraz (İşe İade Davası) 161
eee. Geçersiz Sebeple Yapılan Feshin Sonucu 163
cc. Toplu İşçi Çıkarma Nedeniyle Yapılan Bildirimli Fesihler 165
3. Bildirimsiz (Haklı Nedenle) Fesih 166
a. Genel Olarak 166
b. Haklı Nedenler 167
aa. Sözleşmenin İşçi Tarafından Feshi 169
aaa. Sağlık Sebepleri 169
bbb. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri 169
ccc. Zorlayıcı Sebepler 170
bb. Sözleşmenin İşveren Tarafından Feshi 171
aaa. Sağlık Sebepleri 171
bbb. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri 172
ccc. Zorlayıcı Sebepler 174
ddd. Gözaltına Alınma ve Tutuklanma Halinde Devamsızlık 175
c. Bildirimsiz Fesih Hakkını Kullanma Süresi 175
d. Bildirimsiz Feshin Hukuki Sonuçları 175
e. Haksız Feshin Sonuçları 176
C. İş Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları 178
1. Genel Olarak 178
2. Kıdem Tazminatı 180
a. Kavram 180
b. Şartları 181
aa. İş Kanunlarına Tabi Olarak Sürekli Bir İşte Çalışan İşçi Olmak 181
bb. Sözleşmenin Kanunda Belirtilen Sebeplerden Birisi ile Sona Ermesi 181
aaa. Genel Olarak 181
bbb. İş Sözleşmesinin Bildirimsiz Feshi 182
ccc. İş Sözleşmesinin Bildirimli Fesih 183
ddd. Eski İş K.m.14'te Öngörülen Özel Sona Erme Halleri 183
eee. İşçinin Ölümü 184
cc. En Az Bir Yıl Çalışmış Olmak 184
aaa. Genel Olarak 184
bbb. Kıdem Süresinin Hesaplanması 185
c. Miktarı 189
aa. Asgari Miktarı 189
bb. Azami Miktarı 189
d. Hesaplanması 190
e. Alacaklısı, Borçlusu, Faiz ve Zamanaşımı 190
§ 9. İŞİN DÜZENLENMESİ 191
I. Çalışma Süreleri 191
A. Genel Olarak 191
B. Normal Çalışma Süresi 192
1. Genel Olarak 192
2. Özellik Gösteren Durumlar 193
a. Denkleştirme Durumunda Çalışma Süresi 193
b. Günlük Çalışma Süresinin Haftalık Çalışma Günlerine Bölünerek Tespitinin Mümkün Olmaması Durumunda Çalışma Süresi 194
c. Günde En Fazla Yedi buçuk veya Daha Az Çalışılması Gereken İşlerde Çalışma Süresi 195
d. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Süreleri 195
e. Gebe, Yeni Doğum Yapmış ve Emziren İşçilerin Çalışma Süreleri 195
C. Normal Çalışma Süresinin Aşılması: Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma 196
1. Genel Olarak 196
2. Fazla Çalışma Çeşitleri 197
a. Normal (Genel Sebeplerle) Fazla Çalışma 197
aa. Genel Olarak 197
bb. Fazla Çalışma Yasakları 198
b. Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma 199
c. Olağanüstü Sebeplerle Fazla Çalışma 199
3. Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti ile Serbest Zaman 200
4. Fazla Çalışmanın Tespiti ve İspatı 202
D. Günlük Çalışmanın Gece Yapılması: Gece Çalışmaları 202
E. Hazırlama Tamamlama ve Temizleme İşlerinde Çalışma 203
F. Telafi Çalışması 205
G. Kısa Çalışma 206
II. Dinlenme Süreleri 207
A. Genel Olarak 207
B. Ara Dinlenmesi 208
C. Hafta Tatili 209
1. Genel Olarak 209
2. Hafta Tatili Ücreti 210
D. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri 212
1. Genel Olarak 212
2. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti 213
E. Yıllık Ücretli İzin 213
1. Genel Olarak 213
2. Yıllık Ücretli İzne Hak Kazanma Şartları 214
a. İşçinin En Az Bir Yıl Çalışması 214
aa. Bekleme Süresi 214
bb. Bekleme Süresinin Hesaplanması 215
b. Yapılan İşin ve İşyerinin Niteliğinin Yıllık Ücretli İzne Elverişli Olması 216
3. Yıllık Ücretli İznin Hükümleri 216
a. İzin Süreleri 216
b. İznin Uygulanması 218
aa. Genel Olarak 218
bb. Yıllık İzin Ücreti ve Zamanaşımı 219
cc. Yıllık İzinde Çalışma Yasağı 220
İkinci Kısım
TOPLU İŞ HUKUKU
Birinci Bölüm
SENDİKALAR HUKUKU
§ 10. GENEL BİLGİLER 223
I. Kuruluş Kavramı 223
A. Sendika Kavramı 223
1. Tanım 223
2. Unsurları 224
a. Ortak Amaç 224
b. Serbestçe Kurulabilme 225
c. Bağımsızlık 225
d. Demokratik Esaslara Uygunluk 226
e. Özel Hukuk Tüzel Kişiliği 227
B. Konfederasyon Kavramı 227
II. Sendika Özgürlüğü 227
A. Genel Olarak 227
B. Sınırlandırılması 229
§ 11. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN KURULUŞLARI, BİRLEŞME VE KATILMALARI 229
I. Kuruluş İlkeleri 229
A. İşkoluna Göre Sendikalaşma 230
B. Serbest Kuruluş Sistemi 233
C. Sendika Çokluğu 233
II. Kurucu Olabilme Şartları 233
A. İşçi Sendikası İçin İşçi, İşveren Sendikası İçin İşveren Niteliğine Sahip Olmak 234
B. Bazı Suçlardan Hüküm Giymemiş Olmak 235
C. Fiilen Çalışan Olmak 235
D. En Az Yedi Kişinin Bir Araya Gelmesi 236
III. Kuruluş Usulü 236
IV. Birleşme ve Katılmaları 237
§ 12. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN ORGANLARI 238
I. Genel Olarak 238
II. Genel Kurul 239
A. Genel Olarak 239
B. Oluşumu 241
C. Toplantının Yapılması ve Kararları 241
II. Yönetim Kurulu 244
III. Disiplin Kurulu 244
IV. Denetleme Kurulu ve Denetçiler 244
§ 13. ÜYELİK 245
I. Genel Olarak 245
II. Üyeliğin Kazanılması 246
III. Üyelikten Doğan Hak ve Borçlar 247
A. Haklar 247
1. Sendikanın Faaliyet ve Yönetimine Katılma Hakkı 247
2. Sendikanın Faaliyetlerinden ve Tesislerinden Yararlanma Hakkı 247
3. Üyenin Korunmasına İlişkin Hakları 248
B. Borçlar 248
1. Aidat Ödeme Borcu 248
2. Sendika Düzenine Uyma Borcu 249
IV. Sendika Üyeliğinin Devamı ve Askıya Alınması 249
V. Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi 249
A. Kendiliğinden Sona Erme 249
B. Çıkma 250
C. Çıkarma 251
VI. Uluslararası İşçi ve İşveren Kuruluşlarına Üyelik 252
§ 14. SENDİKAL GÜVENCELER 253
I. Sendika Üyeliğinin Güvencesi 253
A. Genel Olarak 253
B. Sonuçları 255
II. Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi 257
III. İşyeri Sendika Temsilciliğinin Güvencesi 258
A. Genel Olarak 258
B. Sonuçları 260
§ 15. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN FAALİYETLERİ, GELİR VE GİDERLERİ İLE FAALİYETLERİNİN DURDURULMASI VE SONA ERMESİ 261
I. Faaliyetleri 261
A. Serbest Faaliyetleri 261
1. Çalışma Hayatına İlişkin Faaliyetleri 261
2. Sosyal Faaliyetleri 262
B. Yasak Faaliyetleri 263
II. Gelir ve Giderleri 264
III. Faaliyetlerinin Durdurulması ve Kapatma 264
IV. Sona Ermesi 265
A. Sona Erme Halleri 265
1. Kendiliğinden Sona Erme (İnfisah) 266
2. Fesih (Kapatma–Dağıtma) 266
3. Kapatılma 266
B. Sona Ermenin Hükümleri 267
İkinci Bölüm
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
§ 16. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 269
I. Tanımı ve Kapsamı 269
A. Tanımı 269
B. Kapsamı 269
1. Düzenleyici (Normatif) Kısmı 270
2. Borç Doğurucu (Borçlar Hukukuna İlişkin) Kısmı 271
II. Hukuki Niteliği 272
III. Toplu İş Sözleşmesi Hakkı ve Özerkliği 273
A. Toplu İş Sözleşmesi Hakkı 273
B. Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği 273
IV. Çeşitleri 274
A. Çerçeve Sözleşme 274
B. İşyeri veya İşyerleri (Grup) Toplu İş Sözleşmesi 275
C. İşletme Toplu İş Sözleşmesi 276
§ 17. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI 277
I. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Ehliyeti 277
II. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi 278
A. Genel Olarak 278
B. Yetkinin Tespiti 280
1. Yetki Tespiti İçin Bakanlığa Başvuru 280
a. Genel Olarak 280
b. İşçi Sendikasının Başvurusu 281
c. İşveren veya İşveren Sendikasının Başvurusu 282
2. Yetki Tesbitinin İlgililere Bildirilmesi 282
3. Yetki Tesbitine İtiraz 283
4. Yetki Belgesinin Verilmesi 284
III. Toplu Görüşme 285
A. Toplu Görüşmeye Çağrı 285
B. Toplu Görüşmenin Başlaması 286
C. Toplu Görüşmenin Sonuçları 287
1. Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanması 288
2. Toplu İş Sözleşmesinin Şekli 288
3. Toplu İş Sözleşmesinin Resmi Makamlara Verilmesi ve İlanı 288
4. Toplu İş Sözleşmesi Taraflarının Değişmesinin Etkisi 288
§ 18. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 289
I. Toplu İş Sözleşmesinin Doğrudan Etkisi 289
II. Toplu İş Sözleşmesinin Emredici Etkisi 289
III. Sona Eren Toplu İş Sözleşmesinin Etkisi (Ard Etki) 290
§ 19. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASI 292
I. Yer Bakımından Uygulanması 292
II. Kişiler Bakımından Uygulanması 293
A. İşveren (veya İşverenler) Bakımından Uygulanması 293
B. İşçiler Bakımından Uygulanması 294
1. Genel Olarak 294
2. Taraf İşçi Sendikasına Üye Olan İşçilerin Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanması 294
a. Genel Olarak 294
b. Yararlanmanın Sona Ermesi 296
c. Yararlanmanın Daraltılması 296
3. İşçilerin Dayanışma Aidatı Ödemek Suretiyle Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanması 297
a. Genel Olarak 297
b. Yararlanmanın Sona Ermesi 299
4. Yararlanma Şartları Olmamasına Karşın İşçilerin Sözleşmeden Yararlandırılması 300
III. Toplu İş Sözleşmesinin Zaman Bakımından Uygulanması 301
A. Toplu İş Sözleşmesinin Süresi 301
B. Toplu İş Sözleşmesinin Yürürlüğe Girmesi 301
IV. Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanma Alanının Kararname ile Genişletilmesi (Teşmil) 302
V. Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanma Sorunları 304
§ 20. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE SONUÇLARI 305
I. Sona Erme Sebepleri 305
A. Sürenin Dolması 305
B. Geçersizliği 306
1. Toplu İş Sözleşmesinin Kesin Hükümsüzlüğü 306
2. Toplu İş Sözleşmesinin İptali 306
II. Sona Ermenin Sonuçları 307
Üçüncü Bölüm
TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI
§ 21. GENEL BİLGİLER 309
I. Toplu İş Uyuşmazlığı Kavramı ve Çeşitleri 309
II. Çözüm Yolları 310
§ 22. BARIŞÇI ÇÖZÜM YOLLARI: ARABULUCULUK VE TAHKİM 312
I. Arabuluculuk 312
II. Tahkim 314
§ 23. MÜCADELECİ ÇÖZÜM YOLLARI: GREV VE LOKAVT 316
I. Grev 316
A. Genel Olarak 316
B. Kanuni Grev 317
1. Tanımı ve Unsurları 318
a. Menfaat Grevi 318
b. Mesleki Amaç 318
c. Kanunda Öngörülen Prosedüre Uygunluk 318
aa. Barışçı Çözüm Yollarının Tüketilmesi 318
bb. Grev Kararının Alınması 319
cc. Grev Kararının Tebliğ ve İlanı 319
dd. Grev Kararının Uygulanması 319
d. Grev Yasağı veya Engelinin Bulunmaması 320
aa. Grev Yasakları 320
aaa. Sürekli Grev Yasakları 320
bbb. Geçici Grev Yasakları 321
bb. Grev Engelleri 321
aaa. Cumhurbaşkanının Grevi Ertelemesi 322
bbb. Grev Oylaması 323
ccc. Grevin Mahkeme Kararı ile Durdurulması 324
ddd. Tarafların Tahkim Anlaşması Yapmaları 325
2. Grevin Sonuçları 325
a. İşçiler Bakımından Sonuçları 326
aa. Greve Katılan İşçiler Bakımından 326
aaa. İş Sözleşmesinin Askıda Kalması 326
bbb. İşyerinden Ayrılma 328
ccc. Greve Katılan İşçilerin Başka İşte Çalışma, İşverenin de Bu İşçilerin Yerine Başkasını Çalıştırma Yasağı 328
bb. Greve Katılmayan İşçiler Bakımından 328
cc. Greve Katılamayan İşçiler Bakımından 329
b. Grev Kararı Alan Sendika Bakımından 330
aa. Grev Gözcüsü Koyma Yetkisi 330
bb. Grevi Sona Erdirme Kararı Alma Yetkisi 331
cc. Zararlardan Sendikanın Sorumluluğu 331
3. Grevin Sona Ermesi 331
a. Sebepleri 332
aa. Tarafların Anlaşması ile Sona Ermesi 332
bb. İşçi Sendikasının Kararı ile Sona Erdirilmesi 332
cc. Grevin Kendiliğinden Sona Ermesi 332
dd. Üye Kaybı Neden ile Sona Erme 332
b. Sonuçları 332
C. Kanun Dışı Grev 333
1. Tanımı ve Unsurları 333
2. Sonuçları 334
II. Lokavt 335
A. Genel Olarak 335
B. Kanuni Lokavt 336
1. Tanımı ve Unsurları 337
a. Menfaat Lokavtı 337
b. Mesleki Amaç 337
c. Kanunda Öngörülen Prosedüre Uygunluk 337
aa. Lokavt Kararının Alınması 337
bb. Lokavt Kararının Tebliğ ve İlanı 337
cc. Lokavt Kararının Uygulanması 338
d. Lokavt Yasağı ve Engelinin Bulunmaması 338
2. Lokavtın Sonuçları 339
3. Lokavtın Sona Ermesi 339
a. Sebepleri 340
b. Sonuçları 340
C. Kanun Dışı Lokavt 340
1. Tanımı ve Unsurları 340
2. Sonuçları 341
Üçüncü Kısım
SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU
Birinci Bölüm
GENEL BİLGİLER VE PRİMSİZ SOSYAL GÜVENLİK REJİMİ
§ 24. GENEL BİLGİLER 345
I. Sosyal Güvenlik Kavramı 345
II. Tarihsel Gelişim 347
A. Sosyal Güvenlik Teknikleri 347
B. Batıdaki Gelişim 348
C. Türkiye'deki Gelişim 349
§ 25. PRİMSİZ SOSYAL GÜVENLİK REJİMİ 352
I. Sosyal Yardımlar 352
II. Sosyal Hizmetler 353
İkinci Bölüm
PRİMLİ SOSYAL GÜVENLİK REJİMİ:
SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI
§ 26. SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAVRAMI 355
I. Sosyal Sigortalar Kavramı 355
II. Genel Sağlık Sigortası Kavramı 357
§ 27. KİŞİLER İTİBARİYLE UYGULAMA 358
I. Sigortalı 358
A. Kapsamda Yer Alanlar 359
1. Hizmet Akdi ile Çalıştırılanlar 359
2. Bağımsız Çalışanlar 360
3. Kamu İdarelerinde Çalıştırılanlar (Kamu Görevlileri) 361
B. Kapsamda Yer Almayanlar 362
1. Bazı Sigorta Kolları Açısından Sigortalı Sayılmayanlar (Kısmen Kapsamda Yer Alanlar) 362
2. Sigortalı Sayılmayanlar (Tamamen Kapsamda Yer Almayanlar) 364
II. İsteğe Bağlı Sigortalı 365
III. Genel Sağlık Sigortalısı 366
IV. Sigortalının Yakınları (Hak Sahipleri) 367
V. İşveren, İşveren Vekili, Geçici İş İlişkisi Kurulan İşveren ve Alt İşveren 367
§ 28. ZAMAN VE YER İTİBARİYLE UYGULAMA 368
I. Zaman İtibariyle Uygulama 368
A. Sigortalılığın Başlangıcı ve Bildirim 368
B. Sigortalılık Niteliğinin Sona Ermesi 370
II. Yer İtibariyle Uygulama 372
§ 29. FİNANSMAN VE PRİMLER İTİBARİYLE UYGULAMA 373
I. Sosyal Sigortaların Finansmanı 373
II. Primler 374
A. Prim Miktarının Hesaplanması 374
1. Günlük Kazancın Hesaplanması 374
2. Aylık Kazancın Hesaplanması 375
B. Prim Oranları, İndirim ve İstihdamın Teşviki 377
C. Prim Belgesi 379
1. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi 379
2. Prim Belgelerinin Re'sen Düzenlenmesi ve Asgari İşçilik Uygulaması 380
3. Sigortalılığın Mahkemece Tespiti (Hizmet Tespiti Davası) 381
D. Primlerin Ödenmesi 382
E. Prim Ödeme Gün Sayısının Hesaplanması 383
§ 30. RİSKLER İTİBARİYLE UYGULAMA 383
I. Kısa Vadeli Sigorta Kolları (4/A ve 4/B'liler İçin) 384
A. İş Kazası ve Meslek Hastalığı 384
1. İş Kazası 384
2. Meslek Hastalığı 386
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Yardımları 387
a. Sigortalıya Yapılan Yardımlar 388
b. Geride Kalan Hak Sahiplerine Yapılan Yardımlar 390
B. Hastalık Sigortası 391
C. Analık Sigortası 392
D. Kurumun Rücu Hakkı 394
II. Uzun Vadeli Sigorta Kolları 394
A. Malullük Sigortası 394
1. Malullük Sigortasından Yararlanma Şartları 394
2. Malullük Sigortası Yardımları 397
B. Yaşlılık Sigortası 397
1. Yaşlılık Sigortasından Yararlanma Şartları 398
2. Yaşlılık Sigortası Yardımları 401
C. Ölüm Sigortası 403
1. Ölüm Sigortasından Yararlanma Koşulları 404
2. Ölüm Sigortası Yardımları 406
III. Ortak Esaslar ile 4/C'liler İçin Özel Hükümler 406
A. Ortak Esaslar 406
1. Sigortalılık Hallerinin, Tiplerinin ve Sürelerinin Birleşmesi 406
a. Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi 406
b. Sigortalılık Tiplerinin Birleşmesi 407
c. Sigortalılık Sürelerinin Birleşmesi 408
2. Aylık ve Gelir Bağlanmayacak Haller 408
3. Hizmet Borçlanması 409
a. Yurt İçi Hizmet Borçlanması 409
b. Yurt Dışı Hizmet Borçlanması 410
B. 4/C'liler İçin Özel Hükümler 411
1. Emekli İkramiyesi Verilmesi 411
2. Vazife ve Harp Malullüğü 412
a. Vazife Malullüğü 412
b. Harp Malullüğü 413
IV. Genel Sağlık Sigortası 414
A. Kapsam 415
1. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar 415
2. Bakmakla Yükümlü Olunan Kişiler 418
3. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılmayanlar 420
B. Genel Sağlık Sigortalılığının Başlangıcı ve Sona Ermesi 422
1. Başlangıcı ve Bildirimi 422
a. Bildirimsiz Tescil 422
b. Bildirimli Tescil 423
2. Sona Ermesi 424
C. Genel Sağlık Sigortası Primine İlişkin Hususlar 426
1. Prime Esas Kazançlar 426
2. Prim Oranı 427
3. Prim Ödeme Yükümlüsü 428
4. Primlerin Ödenmesi 429
5. Prim Alınmayacaklar 430
D. Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma Şartları 430
1. Genel Sağlık Sigortalısı ya da Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişi Olma 430
2. Son Bir Yıl İçinde Otuz Gün Genel Sağlık Sigortası Primi Ödeme 431
3. Prim Borcu Olmama 433
4. Belirli Nitelikteki Kimlik Belgesini İbraz Etme 434
5. Katılım Payı Ödenmesi 434
a. Katılım Payı Alınacak Durumlar 434
aa. Genel Olarak 434
bb. Muayene Katılım Payı 436
cc. Tıbbi Malzeme Katılım Payı 437
dd. İlaç Katılım Payı 437
ee. Yatarak Tedavide Katılım Payı 437
ff. Yardımcı Üreme Yöntemi Tedavilerinde Katılım Payı 438
b. Katılım Payı Alınmayacak Durumlar 438
aa. Katılım Payı Alınmayacak Haller 438
bb. Katılım Payı Alınmayacak Sağlık Hizmetleri 438
cc. Katılım Payı Alınmayacak Kişiler 439
6. Sevk Zincirine Uyulması 440
E. Genel Sağlık Sigortası Yardım ve Hizmetleri 441
1. Sağlık Hizmetleri 441
a. Kurum Tarafından Karşılanan Hizmetler 441
b. Kurum Tarafından Karşılanmayan Hizmetler 443
c. Sağlık Hizmetlerinin Sağlanması Yöntemi ve Sağlık Giderlerinin Ödenmesi 443
aa. Sağlık Hizmeti Sunucuları 443
bb. Sözleşmeli Sağlık Hizmeti Sunucularının Alabileceği Fark Ücretler 445
aaa. Genel Olarak 445
bbb. İlave Ücret Alınmayacak Haller 446
ccc. İlave Ücret Alınamayacak Kişiler 447
d. Yurt Dışında Tedavi 447
2. Yol Gideri, Gündelik ve Refakatçi Giderlerinin Karşılanması 449
F. Genel Sağlık Sigortası Açısından Kurumun Sorumluluğu Bulunanlara Rücu Hakkı 450
1. İşverene Rücu 451
a. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Halinde 451
b. Sağlık Raporu Almadan Çalıştırma Halinde 451
2. Genel Sağlık Sigortalısına Rücu 452
3. Üçüncü Kişiye Rücu 453
4. Sağlık Hizmeti Sunucularına Rücu 453
V. Devir, Temlik ve Haciz Yasağı ile İdari Para Cezaları 454
A. Devir, Temlik ve Haciz Yasağı 454
B. İdari Para Cezaları 455
1. Genel Olarak 455
2. İdari Para Cezalarının Uygulanışı 461
VI. İşsizlik Sigortası 462
A. 4/A'lılar İçin İşsizlik Sigortası 462
1. Kapsam 462
2. Primler 463
3. İşsizlik Sigortasından Yararlanma Şartları 464
a. Belirli Bir Süreden Beri Sigortalı Olarak Çalışma ve Belirli Bir Süre Prim Ödeme 465
b. İş Sözleşmesinin Kanunda Öngörülen Biçimde Sona Ermesi 465
c. İş Sözleşmesinin Askıya Alınmamış Olması 467
d. Türkiye İş Kurumuna Başvuru 467
4. İşsizlik Sigortası Hizmet ve Yardımları 468
a. İşsizlik Ödeneği 469
b. 5510 sayılı Kanun Çerçevesinde Sigorta Primlerinin Ödenmesi 471
c. Yeni Bir İş Bulma, Aktif İşgücü Hizmetleri Kapsamında Kurs ve Programlar 471
5. İşsizlik Sigortası Fonu 472
a. Fon Oluşturulması, Gelir ve Giderleri 472
b. Ücret Garanti Fonunun Oluşturulması ve Kısa Çalışmanın Finansmanı 473
aa. Ücret Garanti Fonu 473
bb. Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği 474
6. Koronavirüs Nedeniyle Nakdi Ücret Desteği 479
7. İşsizlik Sigortası Kanununa Aykırılığın Müeyyidesi 480
B. 4/B'liler İçin İşsizlik Sigortası 481
1. Kapsam 481
2. Primler 482
3. Esnaf Ahilik Sandığından Yararlanma Şartları 483
4. Esnaf Ahilik Sandığı Hizmet ve Yardımları 484
5. Esnaf Ahilik Sandığı 486
Üçüncü Bölüm
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
§ 31. GENEL BİLGİLER VE TEŞKİLAT YAPISI 487
I. Genel Olarak 487
II. Bireysel Emeklilik Sisteminin Teşkilat Yapısı 488
A. Bireysel Emeklilik Şirketi 488
B. Bireysel Emeklilik Yatırım Fonları 489
C. Bireysel Emeklilik Aracıları 490
D. Bireysel Emeklilik Gözetim Merkezi 490
E. Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu 491
§ 32. BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN ESASLARI 491
I. Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi 491
A. Bireysel Emeklilik Sistemine Giriş Yapılması 491
B. Tarafların Hak ve Yükümlülükleri 492
1. Katılımcının Hak ve Yükümlülükleri 492
2. Şirketin Hak ve Yükümlülükleri 493
II. Bireysel Emeklilik Sisteminden Sağlanan Yardımlar 494
III. Bireysel Emeklilik Sistemine Devlet Katkısı 494
Kaynakça 497
Kavramlar Dizini 507