İslâm Hukukunda Mezar ve Definle İlgili Hu¨ku¨mler

Mezarın yapısıyla alakalı şeklî kurallar ve cenaze defni ile ilgili hu¨ku¨m ve uygulamalar fu¨rû-i fıkıhta önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca gu¨nlu¨k hayatta karşımıza yeni problemler de çıkabilmektedir. Bu problemlere uygun çözu¨mler bulabilmek mezar ve definle ilgili hu¨ku¨mlerin değerlendirilmesi ile mu¨mku¨ndu¨r. Temel kaynaklara, çağdaş araştırma ve fetvalara dayanarak yapılan bu çalışmanın amacı; mezar ve defin ile ilgili hu¨ku¨mlere işaret etmek, bu konuda toplumda yapılagelen yanlışlara dikkat çekmek ve gu¨ncel olarak meydana gelen meselelere çözu¨m yolu u¨retmektir. Ayrıca İslâm hukuku ile Tu¨rk hukuku arasında benzerlik ve farklılıklara da işaret ederek bir mukayese imkânı sağlamaktır. Bu çalışma genel olarak mezarın iç/dış yapısı ve cenaze defninin yapılışı ile alakalı konuları kapsamaktadır. Ayrı bir araştırma konusu olabilecek mezarlıklar konusuna bu çalışmada girilmemiştir. Mezarın yönu¨nu¨n, uzunluğu kıbleye dik açı oluşturacak şekilde kazılması genel ve değişmez bir kuraldır. Ancak yaşanılan bölge, toprağın yapısı ve yırtıcı hayvan varlığı gibi bazı faktörler, mezarın derinliği ve kazılış şekli (lahd/şakk) noktasında farklı uygulamalara neden olmuştur. Vefat etmiş bir mu¨slu¨manın naaşını toprağa gömmek diğer mu¨slu¨manlar u¨zerine farz-ı kifâye bir görevdir. Defin konusunda su¨nnet olan uygulama bir mezara sadece bir defnin yapılmasıdır. Ancak savaş, salgın hastalık, doğal afet durumları gibi zaruri hallerde toplu defin yapılabilir. Defin işlemi tamamlandıktan sonra geçerli bir mazeret olmaksızın mezarın açılması ve ölu¨nu¨n mezardan çıkarılması caiz değildir. Mezarın yapısı ve defin uygulamalarında İslâm hukuku ile Tu¨rk hukuku arasında genel anlamda uygunluğun olduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte iki doktrin arasında bazı farklılıklar da mevcuttur.