İstanbul Komünist Grubu'ndan (Aydınlık Çevresi) Tü

1924 başından Takrir-i Sükûn Kanununun ilânına, Mart 1925'e kadar uzanan dönemi ele aldığımız II. Cilt'te Aydınlık çevresinin siyasî yaklaşımı, teşkilât ve yayın faaliyeti, Komintern Doğu Seksiyonu ile ilişkileri ağırlıklı bir yer tutuyor.

Haziran - Temmuz 1924'te toplanan Komintern V. Dünya Kongresi'ne gönderilen ve Şubat 1925'te toplanacak TKP Kongresi'nin programatik temelini de oluşturacak olan Türkiye'nin İktisadî ve İçtimaî Durumu, Partinin Reorganizasyonu ve Faaliyetleri ve TKP'nin Geçici Asgari Programı başlıklı üç önemli rapora rağmen Aydınlık çevresi Kongre'de ağır biçimde eleştirilmiştir. Bu eleştiriler, bunlara verilen yanıt ve Doğu Seksiyonu ile gerilen ilişkiler de bu cildin önemli bir bölümünü oluşturuyor.

Şubat 1925'te İstanbul Akaretler'de toplanan ve KEYK Doğu Seksiyonu tarafından TKP II. Kongresi olarak adlandırılan kongre ile ilgili gündem, sunulan raporlar ve seçilen Merkez Komitesi bilgilerine erişmekle birlikte, delegasyonun tümünü ve kongre tutanağını mevcut arşiv belgeleri içinde bulamadık. Kongreye yönelik "sol muhalefeti, Seydahmedov'un hazırladığı ve Rusya Devlet Siyasî Sosyal Tarih Arşivi'nde [RGASPI] bulunan TKP Tarihi adlı çalışmasının ve Marat'ın [İ. Bilenin] Bulgaristan Devlet Arşivi'nde bulunan "TKP-yi İçinden Kemiren Yıkıcı Akımlar" başlıklı raporunun Kongre ile ilgili bölümleri de aktarıyoruz.

KUTV [Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi] ve Gençlik faaliyetlerini ayrı bir bölümde ele aldık.

Ekler bölümünde, dönem kronolojisi ve kimi biyografik notlarla ad dizininin yanı sıra, bu kez Komintern V. Dünya Kongresi'ne Doğu meselesiyle ve Yakındoğu'da komünist hareketle ilgili sunulmuş tezler, ayrıca tüm ülke seksiyonlarının-partilerinin uymak zorunda oldukları Komintern Tüzüğü'nün çevirisi de yer almaktadır.