Konya'nın 1950 Sonrası Çağdaş Yapıları

YEM Yayın'ın Mimarlar Odası Konya Şubesi ile ortak yayını "Konya'nın 1950 Sonrası Çağdaş Yapıları" adlı kitap Mevlana Kalkınma Ajansı'nın (MEVKA) değerli katkılarıyla yayımlandı.

Editörlüğü Armağan Güleç Korumaz ve M. Feyza Yarar tarafından üstlenilen kitapta, kadim tarihi ve kültürel zenginliğinin de etkisiyle geleneksel mimarlıkla, özellikle de Selçuklu mimarisi ile özdeşleşen Konya'nın, 1950-2018 arasındaki modern mimarlık üretiminin nitelikli bir seçkisi sunuluyor.

1950 sonrası Konya'sını mercek altına alarak envanterini çıkarmak, kentin çağdaş mimari yüzünü sergilemek ve Türkiye mimarlık tarihine not düşmek amacıyla hazırlanan kitapta 100 yapı yer alıyor. Mimarlar Odası Konya Şubesi Bilimsel Yayın Komisyonu üyeleri ve danışma kurulu üyelerinin tavsiyeleriyle belirlenen yapılar; akademisyenler ve mimarlar tarafından kaleme alınan, tasarım ve yapım süreçlerinin, mimari özelliklerinin aktarıldığı metinler, arşiv belgeleri, çizimler, fotoğraflar eşliğinde aktarılıyor.

Kitabın yayına hazırlanmasına fikren vekoordinasyon açısından öncülük eden Editör Armağan Güleç Korumaz'ın projenin çıkış gerekçesine, yayına dönüşme sürecine ve kitaba ilişkin görüşleri şöyle:
"Topraklarımızın zengin birikiminin bize sunduğu 'mimarlık ülkesi'nde yaşıyor olmanın ne kadar farkındayız bilemiyorum. Antik dönemden günümüze kadar gelen yapı çeşitliliği, bu toprakların bize sunduğu uygarlıklar bütünü, mirasçısı olduğumuz varlıklara ne denli sahip çıkmamız gerektiğini hatırlatır nitelikte.
20. yüzyıl, o dönemde varlığını sürdürmüş tüm ülkeler için ekonomik, kültürel ve siyasi açıdan en hareketli dönem olmuştur. Dünya savaşlarını takip eden ekonomik sıkıntılar ve devamında kaçınılmaz olarak gelen çatışmalar... Elbette bu hareketlilik Türkiye'de de hissedilmiş, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve ardından cumhuriyet için verilen mücadele ülkede devrimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Böyle bir dönemin ülkenin mimarlığına yansımaması da beklenemezdi.

Kitap, mimarlık alanına yukarıda bahsedilen yansımaları, Konya özelinde bir envanter çalışmasıyla sunmayı amaçlamaktadır. Bu noktada bahsi geçen ve incelemeye alınan dönem 1950 ve sonrası olmuştur.
1950'li yıllar İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'dan ABD'ye geçen mimarların Amerika'daki çalışmalarını yoğunlaştırarak "Uluslararası Üslup" olarak da anılmaya başlamış, savaş sonrası tahrip olan, hasar gören kentler ve konutların onarımı ya da yeniden inşası hedeflenmiştir.

Türkiye'de 1950'ler; sanayileşmenin, hızlı kentleşmenin, kente göçün ve devamında konut sorunlarının artmaya başladığı bir dönemdir. Aynı zamanda bu yıllar, Türk mimarlığının dışa açıldığı, Batı'yla birlikte modern mimarlığın etkisi altında kaldığı ve bu yönde mimarlığın üretildiği bir dönem de olmuştur. Uluslararası Üslup, Türkiye'nin tüm kentlerinde etkisini göstermiş ve kentlerde modernist akımın izleri görülmeye başlamıştır.

Bu çalışma kapsamında 1950 ve sonrası dönemde mimarlık alanındaki üretimlerin Konya'da nasıl şekillendiği, Uluslararası Üslup'un Konya'daki yansımalarını, kentlere göç, sanayileşme ve konut sorunları ile nasıl başa çıkıldığını inceledik. Bunu da kurumlardan talep ettiğimiz arşivlerden, Konya'ya mimarlık alanında uzun süre hizmet vermiş kişilerin özel arşivleri ve bize aktardıkları bilgi ve belgelerden derleyerek yaptık. Derlenen yapılar kronolojik sıralamaya göre listelendi ve detaylandırıldı.

Kitapta yer verilen yapıların, 1950-2018 arasında Konya'da üretilmiş örnek yapıların tümü olmadığını, bu yapılar dışında pek çok örnek olabileceğini de belirtmek gerekir. Seçkideki yapılara, Mimarlar Odası Konya Şubesi Bilimsel Yayın Komisyonu üyeleri ve danışma kurulu üyelerinin tavsiyeleriyle ortak bir akılla karar verilmiştir. Bu noktada; daha kolay ulaşılabilir, daha çok kişi tarafından tanınan ve bilinen, benzerlerine göre nitelikli ya da tasarım ve kurgu açısından farklılığı olan yapılara öncelik verilerek çalışmaya dahil edilmiştir. Yapılar daha çok yansıtt