Macar Askeri Ataşesi Imre Nemeth'in Kaleminden Ana

Tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda Türk-Macar ilişkilerinin çok köklü bir geçmişi olduğu söylenebilir. Bu ilişkiler Cumhuriyetin ilk yıllarında Atatürk'ün Macar aydınları ülkemize davet etmesi ile yeni bir boyut kazanmıştır. Mimar, mühendis bilim insanı, işçi gibi farklı mesleklere mensup sayıları binleri aşan Macar, belli aralıklarla ülkemize gelerek yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin kalkınmasına hizmet etmiştir. Ülkemizde görev alan Macarların bazıları aynı zamanda hazırladıkları rapor ya da eserlerle dışardan bir göz olarak Cumhuriyetin ilk yıllarına ışık tutmuştur. Elinizde bulunan bu eser de Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemize gelen Macar Imre Németh tarafından hazırlanan raporun çevirisidir. Imre Németh, Ankara, Kayseri, Zonguldak, Sivas, Tokat, Amasya, Samsun, Sinop gibi şehirlere yaptığı seyahatlere ilişkin gözlemlerini raporunda kaydetmiştir. Raporda Németh'in ziyaret ettiği bölgelerin coğrafi yapısı, tarım alanları, askerî yetkililerle yaptığı görüşmeler hakkında bilgi verilmiştir. 1930'ların Türkiye'sinin sosyal, ekonomik ve kültürel hayatının bir yabancı gözüyle aktarıldığı rapor daha önce Macaristan'da da bir kitap olarak yayınlanmamıştır. Bu açıdan rapora ulaşarak Türkçeye tercüme eden genç araştırmacılar hem Cumhuriyetin ilk dönemleri ile ilgili yeni bir kaynağı araştırmacıların hizmetine sunmuş oldular, hem de Türk-Macar ilişkilerine de bir katkıda bulunarak Atatürk'ün açtığı yoldan ilerlediklerini gösterdiler. Atatürk'ün "Sizler, yani yeni Türkiye'nin genç evlatları! Yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz... Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler, asla ve asla yorulmazlar." şiarıyla akademik yolculuklarına başladıklarını düşündüğüm Esengül ARGUN ve Mustafa KURT'un bu çalışmasının bilim dünyasına katkı sunması dileğiyle...

Prof. Dr. Mustafa GÖKÇE