Medeni Hukuka Giriş

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ . iii

İÇİNDEKİLER . v

KISALTMALAR .xi

KAYNAKÇA . xiii

§ 1. Hukuk Kavramı, Hukukun Alt Ayrımları ve Hukuk Sistemleri . 1

I. Hukuk Kavramı 1

II. Hukukun Alt Ayrımları . 1

A. Yazılı Hukuk – Yazılı Olmayan Hukuk . 1

B. Özel Hukuk – Kamu Hukuku . 2

C. Tarihi Hukuk – Yürürlükteki Hukuk – Olması Gereken Hukuk . 2

D. Pozitif Hukuk – Tabii Hukuk . 3

III. Hukuk Sistemleri . 3

1. Roma-Cermen Hukuk Sistemi (Kara/Kıta Avrupası Hukuk Sistemi) 4

a. Genel Olarak 4

b. Alman Hukuk Sistemi 5

c. Fransız Hukuk Sistemi . 7

d. Roma-Cermen Hukuk Sisteminin Genel Özellikleri . 7

2. Anglo-Sakson Hukuk Sistemi (Common Law) 8

3. İslam Hukuku Sistemi 9

4. Sosyalist Hukuk Sistemi . 10

§ 2. Özel Hukukun Kaynakları . 11

I. Kaynak Türleri 11

A. Yaratıcı Kaynak 11

B. Yürürlük Kaynağı veya Şekli Kaynak 11

C. Bilgi Kaynağı . 12

II. Yürürlük Kaynakları 12

A. Genel Olarak 12

B. Kanun . 16

1. Genel Olarak. 16

2. Özel Hukukun Temel Kanunları. 16

3. Kanuna Dayanan Diğer Yazılı Hukuk Kaynakları . 19

4. Yazılı Hukuk Kaynakları Arasındaki Hiyerarşi 21

C. Örf ve Âdet Hukuku . 23

1. Örf ve Âdet Hukukunun Doğumu İçin Gerekli Şartlar . 23

2. Örf ve Âdet Hukukunun Rolü 25

§ 3. Kanunların Uygulanması . 26

I. Kanunların Sözü ve Özü İtibarıyla Uygulanması . 26

A. Genel Olarak 26

B. Kanun Hükümlerinin Yorumlanması . 27

1. Yorum Kavramı ve Türleri . 27

2. Yorum Metotları . 28

a. Lafzi Yorum (Söze Göre Yorum) 28

b. Mantıksal - Sistematik Yorum . 29

c. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Yorum . 29

d. Amaca Göre Yorum (Teleolojik Yorum, Gai Tefsir) 29

aa. Amaca Göre (Teleolojik) Yorum Metotları . 29

aaa. Subjektif Tarihi Yorum . 29

bbb. Objektif Tarihi Yorum . 30

ccc. Objektif Güncel Yorum (Zamana Göre Objektif Yorum). 31

bb. Amaca Göre (Teleolojik) Yorumun Çeşitleri 32

aaa. Amaca Göre (Teleolojik) Genişletici Yorum 32

bbb. Amaca Göre (Teleolojik) Daraltıcı Yorum 33

3. Yorumda Dikkate Alınacak Unsurlar . 35

a. Genel Olarak 35

b. Kıyas ve Evleviyet (Öncelik) . 37

aa. Kıyas . 37

bb. Evleviyet (Öncelik) . 38

c. Hükmün Düz ve Zıt Anlamı. 38

d. Mantıksal – Sistematik Yorum, Tarihi Yorum, Karşılaştırmalı Yorum 39

II. Kanun Hükümlerinin Atıf Yoluyla Uygulanması 40

III. Hâkimin Takdir Yetkisi . 42

IV. Kanunların Zaman İtibarıyla Uygulanması 43

A. Çağlararası Hukuk 43

B. Kanunların Çatışması . 46

1. İç Hukukta 46

2. Milletlerarası Özel Hukukta . 49

V. Kanun Hükümlerinin Nitelikleri İtibarıyla Uygulanması 50

A. Genel Olarak 50

B. Emredici Hükümler – Emredici Olmayan Hükümler . 50

1. Emredici Hükümler 50

2. Emredici Olmayan Hükümler . 52

VI. Kanunların Uygulanmasında Bilimsel Görüşlerin ve Yargı Kararlarının Rolü 53

A. Genel Olarak 53

B. Bilimsel Görüşler (Öğreti, Doktrin) . 54

C. Yargı Kararları . 55

§ 4. Kanun Boşluğu ve Hâkimin Hukuk Yaratması 55

I. Boşluk Kavramı 55

A. Hüküm İçi Boşluk 55

B. Kanun Boşluğu . 56

II. Kanun Boşluğunun Türleri 57

A. Bilinçli Boşluk - Bilinçli Olmayan Boşluk. 57

B. Açık Boşluk - Örtülü Boşluk 59

III. Boşlukların Doldurulması 60

A. Açık Boşlukların Doldurulması 61

B. Örtülü Boşlukların Doldurulması . 65

IV. Hâkimin Hukuk Yaratırken İzleyeceği Yöntem, Yararlanacağı İmkânlar ve Hâkimin Hukuk Yaratmasının Sınırları . 70

A. Hâkimin Hukuk Yaratırken İzleyeceği Yöntem . 70

B. Hâkimin Hukuk Yaratırken Yararlanacağı İmkânlar 71

C. Hâkimin Hukuk Yaratırken Tabi Olduğu Sınırlar 72

§ 5. Hak Kavramı ve Türleri . 75

I. Hak Kavramı. 75

II. Türleri 78

A. Genel Olarak 78

B. Özel Hukuk Hakları 78

C. Kamu Hukuku Hakları . 79

III. Özel Hukuk Haklarının Türleri 80

A. Ekonomik Değerinin Ölçülebilirliği Açısından 80

1. Ekonomik Değeri Ölçülebilen Haklar (Malvarlığı Hakları) . 80

a. Ayni Haklar 80

aa. Genel Olarak . 80

bb. Türleri . 81

aaa. Mülkiyet Hakkı (TMK 683 vd.) 81

bbb. Sınırlı Ayni Haklar . 85

(a) İrtifak Hakları. 85

i. Yararlanma Yetkisinin Kapsamı Bakımından İrtifak Hakları . 87

(i) İntifa Hakkı 87

(ii) Oturma (Sükna) Hakkı 87

(iii) Üst (İnşaat) Hakkı 88

(iv) Kaynak Hakkı . 88

(v) Diğer İrtifak Hakları 88

ii. Yararlanma Şekli Bakımından İrtifak Hakları 89

iii. Hak Sahibinin Belirlenmesi Bakımından İrtifak Hakları 90

(b) Taşınmaz Yükü 92

(c) Rehin Hakkı . 93

b. Alacak Hakları . 96

c. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar . 96

d. Fikri Haklar 100

2. Ekonomik Değeri Ölçülemeyen Haklar (Kişi Varlığı Hakları) . 101

B. Etki Alanı Açısından 101

1. Mutlak Haklar. 102

2. Nispi Haklar . 102

3. Mutlak Haklar ile Nispi Hakların Pratik Farkları . 104

4. Nispi Hakların Etki Alanlarının Genişletilmesi 105

C. Edinme Zamanı Açısından . 108

D. Bağlılık/Devredilebilme Açısından 109

1. Genel Olarak. 109

2. Bağımsız Haklar . 109

3. Bağlı Haklar . 111

a) Kişiye bağlı (kişiyle kaim) haklar 111

b. Eşyaya Bağlı Haklar 112

c. Alacağa bağlı haklar 112

d. Borç ilişkisine bağlı haklar 113

e. Topluluğa üye olmaya bağlı haklar 113

§ 6. Hak Sahibi . 113

§ 7. Hakların Kazanılması ve Kaybedilmesine Yol Açan Sebepler . 114

I. Genel Olarak . 114

II. Hukuki Fiiller (Hukuki Eylemler) . 115

A. Genel Olarak 115

B. Hukuka Aykırı Fiiller . 116

C. Hukuka Uygun Fiiller . 117

1. Genel Olarak. 117

2. Hukuki İşlem (Hukuki Muamele). 120

a. Genel Olarak 120

b. Hukuki İşlemin Türleri 121

aa. İrade Açıklamasının Adedi Açısından . 121

bb. Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu Alan Bakımından 123

aaa. Kişi Varlığına İlişkin Hukuki İşlemler 123

bbb. Malvarlığına İlişkin Hukuki İşlemler . 124

aaaa. Genel Olarak 124

bbbb. Borçlandırıcı İşlemler 124

cccc. Tasarruf İşlemleri . 126

dddd. Kazandırıcı İşlemler 128

aaaaa. Genel Olarak . 128

bbbbb. Kazandırmanın Sebebe Bağlı Olup Olmadığı (Sebebe Bağlılık – Soyutluk Ayrımı) 129

cc. Hüküm İfade Ettiği An Bakımından 133

c. Hukuki İşlemlerin Unsurları 133

aa. Genel Olarak . 133

aaa. Kurucu Unsurlar . 134

aaaa. Genel Olarak 134

bbbb. İrade Beyanı 135

cccc. İrade Beyanının Çeşitleri 137

i. Açık (Sarih) ve Örtülü (Zımni) İrade Beyanı . 137

ii. Vasıtasız (Doğrudan) - Vasıtalı (Dolaylı) İrade Beyanı 138

iii. Yöneltilmesi Gereken-Gerekmeyen (Varması Gerekli Olan-Olmayan) İrade Beyanı . 139

dddd. Hukuk Düzeninin İrade Beyanına Uygun Sonuç Bağlaması 140

bbb. Geçerlilik Koşulları 140

aaaa. Genel Olarak 140

i. Sözleşmenin Geçerlilik Koşullarına Toplu Bakış 140

ii. Geçerlilik Koşullarındaki Eksikliğin Etkisi 141

iii. Butlan (Kesin Hükümsüzlük) Kavramı 141

iv. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) Sebepleri . 142

v. Kısmi Butlan . 143

vi. Tahvil (Çevirme; Conversio) 143

vii. Batıl İşlemler Bakımından Dürüstlük Kuralının Rolü . 144

viii. İptal Edilebilirlik 145

bbbb. Fiil Ehliyeti 146

i. Kavram . 146

ii. Koşulları 146

cccc. Sözleşmenin Emredici Hükümlere, Kamu Düzenine, Genel Ahlâka ve Kişilik Haklarına Aykırı Olmaması 148

i. Emredici Hükümlere Aykırılık . 148

ii. Kamu Düzeni Kavramı . 148

iii. Kişilik Hakkı Kavramı . 148

iv. Ahlâka Aykırılık Kavramı 149

v. Objektif İmkânsızlığın Bulunmaması 150

dddd. İrade Açıklamasında Sakatlığın Bulunmaması . 150

eeee. Sözleşmenin Muvazaalı Olmaması 151

ffff. Aşırı Yararlanmanın (Gabin) Bulunmaması 152

gggg. Şekil . 153

ccc. Tamamlayıcı Unsurlar 153

§ 8. Hakların Kazanılma Yolları . 155

§ 9. Medeni Hukukta İyiniyet Kavramı ve Hakların Kazanılmasında İyiniyetin Rolü . 156

I. İyiniyet Kavramı . 156

II. İyiniyetin Rolü . 158

A. Genel Olarak 158

B. Hakların Kazanılmasında İyiniyetin Rolü 160

1. Genel Olarak. 160

2. Tasarruf Yetkisi Eksiliğinde . 161

a. Taşınırlar Üzerinde Ayni Hak Kazanmada 161

aa. İyiniyete Tam Koruma Sağlanan Haller 161

aaa. Emin Sıfatıyla Zilyetten Hak Kazanmada. 161

bbb. Para ve Hamile Yazılı Senetlerde . 162

bb. İyiniyete Kısmi Koruma Sağlanan Hal . 162

b. Taşınmazlar Üzerinde Ayni Hak Kazanmada 163

III. İyiniyetin İspatı 164

IV. İyiniyetin Aranacağı Zaman 166

§ 10. Dürüstlük Kuralı 166

A. Genel Olarak 166

B. Dürüstlük Kuralının Anlamı ve İşlevi 167

1. Dürüstlük Kuralının Anlamı . 167

2. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 168