Milletlerarası Usul Hukuku Çerçevesinde Acentenin

Türkiye Cumhuriyeti'nde acenteler vasıtasıyla faaliyet gösteren yabancı tacirlere karşı Türk mahkemelerinde dava açılabilmesine imkan tanınması amacıyla ortaya çıkan acentenin müvekkilini mahkemede temsil etme yetkisi; ilk bakışta yabancı devletlerin mevzuatlarında düzenlenmemiş oluşu ve kendine has nitelikleri doğrultusunda dikkat çekmektedir. Çalışmamızda, acenteye tanınan söz konusu yetkinin yargılama hukukuna ilişkin kavramlar ile ilişkisi incelenerek; milletlerarası usul hukuku bağlamındaki etkileri tespit edilmiştir.

Ticaret hukuku, usul hukuku ve insan hakları hukuku bağlamında yapılan incelemeler sonucunda; acentenin müvekkili adına yürüttüğü yargılamaların, davanın açıldığı andan ilamların icra edileceği aşamaya dek pek çok açıdan tarafların hak ve borçlarının korunmasına ilişkin sorunlara neden olacağı görülmüştür. Buna bağlı olarak söz konusu düzenlemenin hizmet ettiği amacın, milletlerarası anlamda yaygın olarak kabul gören ölçütler uyarınca belirlenecek bir milletlerarası yetki kuralı vasıtasıyla sağlanmasının daha isabetli olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu çerçevede, acentenin müvekkili adına yaptığı veya aracılık ettiği sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin olarak müvekkile karşı açılacak davalar bakımından, acentenin bulunduğu yer mahkemesine milletlerarası yetki kazandırılması ve acentenin müvekkilini mahkemede temsil etme yetkisinin düzenlendiği 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 105. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının yürürlükten kaldırılması yönünde görüş belirtilmiştir.

İçindekiler

Giriş

Birinci Bölüm

Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Nitelik ve Şartları

A. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Temel Nitelikleri

1. Genel Olarak

2. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Tanımı ve Tarihçesi

3. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Düzenlenme Amacı ve İşlevi

4. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Hukuki Niteliği

5. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisine Uygulanacak Hukuk

B. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Şartları

1. Geçerli Bir Acentelik İlişkisinin Bulunması

2. Uyuşmazlığın Acentenin Müvekkili Adına Yaptığı veya Aracılıkta Bulunduğu Bir Sözleşmeden Kaynaklanması

3. Hükmün Emredici Niteliği

İkinci Bölüm

Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Usuli Yönleri

A. Genel Olarak

B. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Milletlerarası Yetki Kuralları ile İlişkisi

1. Genel Olarak

2. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin Milletlerarası Yetki Kuralları Bakımından Değerlendirilmesi

3. Yetki Anlaşmalarının Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisi Bakımından Sonuçları

4. Tahkim Anlaşmalarının Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisi Bakımından Sonuçları

C. Müvekkilin Hukuki Dinlenilme Hakkının Korunması

D. Acentenin Müvekkili Adına Yürüttüğü Yargılamalara Özgü İstisnai Haller

1. Genel Olarak

2. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisi Doğrultusunda Yargılamada Yer Aldığının Dava Dilekçesinde Belirtilmesi

3. Müvekkile Karşı Yürütülen Bir Davanın Bulunması Halinde Aynı Davanın Müvekkili Adına Acenteye Karşı Açılamaması

E. Acenteye Özel Yetki Verilmesi Gereken Haller

F. Acentenin Teminat Gösterme Yükümlülüğü

Üçüncü Bölüm

Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisinin İcrai Yönleri

A. Genel Olarak

B. İlamların Türkiye'de İcra Edilmesi

C. İlamların Yabancı Devletlerde İcra Edilmesi

1. Genel Olarak

2. Acentenin Müvekkili Adına Yürüttüğü Yargılamalar Sonucunda Verilen İlamların Yabancı Devletlerde İcra Edilmesine Engel Teşkil Edebilecek Tenfiz Şartları

Sonuç

Kaynakça