Müphemlik Kültürü ve İslam

"Geleneksel İslam'ın alimleri Kur'an'ın mütalaa olanaklarınınçoğulluğunu methederken, günümüz Kur'an yorumcuları, isterBatı'da olsunlar ister Doğu'da, ister fundamentalist olsunlar isterreformcu, Kur'an metnindeki bir parçanın yegane hakiki anlamınıkesin olarak bildiklerine inanıyorlar. Klasik çağın alimleri için görüşfarklılığı, peygamberin bilinen bir sözü uyarınca, cemaat için bir nimetsayılırken, bugün birçoklarınca kökü kurutulması gereken bir hastalıkaddediliyor."

Arap dili edebiyatı ve İslâm uzmanı Şarkiyatçı Thomas Bauer,müphemlik hoşgörüsü kavramıyla, aynı değerin, aynı normun farklıyorumlanabileceğini, hatta aynı anda farklı yorumların geçerliliktaşıyabileceğini kabul eden bir zihniyeti ve kültürel tutumu kastediyor.

Bauer'e göre İslam, klasik çağında, yani bu kitapta eğildiği Eyyübiler,Memluklar ve Selçuklular egemenliği döneminde, müstesna birmüphemlik hoşgörüsüne sahipti. Bu, Kur'an ve hadislerin tefsirindekiçeşitlilikte, hukuk okullarının çoğulluğunda; belâgate ve söz oyunlarınaverilen önemde; edebiyatta; haz ve cinsellik anlayışında ve "dünyayasakin bakış"ta, böylesi görüş farklılıklarının bir lütuf, bir rahmet olarakkabul edilerek bundan zevk alınmasında kendini gösteriyordu.

Kitabın tezi, Batılı modernliğin kesinlik "takıntısının," müphemlikkültürünü gitgide tahrip ettiğidir; bu süreçte İslâm "ilahiyatlaşarak"katılaşmıştır. Bauer, neticede ister Selefi olsun, ister fundamentalistister reformist, İslâmcılık ile Batılı modernizmin İslâm anlayışlarınınbenzeşir hale geldiğini savunur.

Dini literatürün yanı sıra edebî metinlerden geniş ölçüde yararlanarakson derece zengin bir malzemeyle ve iddiayla, heyecanla yazılmış,gerçekten farklı bir İslam tarihi okuması.