Osmanlı Devleti'nde Rüşdiye Mektepleri

Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıldaki ıslahat hareketleri maarif sahasında da kendini göstermiş ve Sultan II. Mahmud'un, çocukların sinn-i
rüşde gelinceye kadar okuyacakları yeni mektepler kurma teşebbüsününbir neticesi olarak rüşdiye mektepleri açılmıştır. Bu kapsamda ilk olarakkalemlere nitelikli memur yetiştirmek için rüşdiye seviyesinde "Mekteb-iMaârif-i Adliye" ve "Mekteb-i Ulüm-ı Edebiye" açılmış, daha sonra ülkegenelinde rüşdiye mektepleri açılmaya başlanmıştır.

Tanzimat Dönemi'nde yaygınlaştınlmaya başlanan, sultan [I. Abdülhamid Dönemi'nde sayılan gittikçe artan ve II. Meşrutiyet Dönemi'nde
memleketin hemen her köşesinde görülen rüşdiye mektepleri, OsmanlıYenileşme Tarihi'nin en yaygın ve mühim eğitim kurumlarından birikabul edilebilir.

Bu eserde, Tanzimat Dönemi'nde tohumlan atılan ve Osmanlı Devleti'nin sonlanna kadar varlığını devam ettiren rüşdiye mektepleri pek çokyönüyle ele alınmaya çalışılmıştır. Maâriiin teşkilât yapısında meydanagelen gelismeler, kız ve erkek rüşdiyeleri, rüşdiye binalan, ders programlan, ders kitapları, ders araç ve gereçleri, öğrenciler ile ilgili uygulamalar,öğretmenler ile ilgili uygulamalar, ceza ve mükâfatlar, mektebe kabuledair uygulamalar, mekteplerin teftiş ve denetimi gibi hususlar arşiv kaynakları ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Yine bu eserde rüşdiye mektebine öğretmen yetiştiren kurumlardanolan Darülmuallimin ve Darülmuallimât'a da bilhassa yer verilerek,
rüşdiyelerle paralel olarak bu iki kurumun tarihi gelişimi ele alınmayaçalışılmıştır. Böylelikle rüşdiye mektepleri gerek öğrenci gerek öğretmenaçısından ele alınarak değerlendirilmiş ve tarihî zeminde doğru bir noktada konumlandırilmasına gayret edilmiştir.