Osmanlı Modernleşmesinde Yabancılar - Leh ve Macar

Mülteciler Meselesi sırasında, Ahmet Refik'in deyimiyle, "Türkiye'nin diplomasi tarihine şeref verebilecek mahiyette" bir olayyaşanmıştır. Bu olayla Osmanlı devlet adamları önemli bir diplomasi sınavı vermişlerdir. Bu diplomasinin en önemli sonucu, Kırım Harbi için İngiltereve Fransa gibi çok önemli iki müttefik kazanılmasıdır. Mesele halledildikten sonra mültecilerin büyük bir kısmı ülkelerine dönmüş, bir kısmı daülkelerine dönmeyerek Osmanlı topraklarında kalmayı seçmişler ve Osmanlı Devleti'nin hizmetine girmişlerdir. Osmanlı Devleti'ne sığınan mültecilerarasında başta, çeşitli rütbelere asker ve subay bulunmaktaydı. Yine doktor, eczacı, mühendis, makinist, haritacı, ekonomist, müderris, kimyacı, ressamgibi önemli mesleklerde yetişmiş insanlar ile değirmenci, berber, mücellit, terzi, at uşağı inşaat ustası, marangoz, itfaiyeci gibi mesleklere sahip, sanat vezanaat sahibi kişiler söz konusuydu. Leh ve Macar mültecileri en önemli etkisi şüphesiz Osmanlı modernleşmesine bir anlamda yeni bir solukgetirmelerinde görülür. Osmanlı Devleti'nin ihtiyaç duyduğu kalifiye eleman ihtiyacının bir kısmını da karşılamışlardır. Osmanlı Devleti'ni kendidevleti, Osmanlı toprağını da kendi toprağı olarak gören mülteciler, devlete ve vatana sevgi ve bağlılık göstermişlerdir. Devletin ihtiyaç duyduğu birçokalanda önemli çalışmalara imza atmışlardır. Ortaya koyduklarının etkileri de Osmanlı dönemini de aşarak Türkiye Cumhuriyeti dönemine ulaşmıştır.