Osmanlı'da Neft ve Petrol

Volkan Ş. Ediger, 2006 Sedat Simavi Ödülü almışOsmanlı'da Neft ve Petrolçalışmasıyla, 20. yüzyılı tanımlayan ve dönüştüren petrolün Osmanlı İmparatorluğu'ndaki macerasını ele alıyor. İlk yayımlandığı 2005 yılından beri bir başucu kitabı olarak takdir gören bu çalışma neft/petrole dair tarihi kaynaklardaki bakışı belgeledikten sonra, 19. yüzyılın ikinci yarısında petrolün bir enerji kaynağı olarak devreye girişinin küresel ekonomi-politik sonuçlarını inceliyor. Bugünkü şekli ve sorunlarıyla "Orta Doğu"nun oluşumunu birincil derecede tayin eden bu maddeye dair siyasetleri değerlendiren Ediger, Osmanlı'nın henüz tam olarak intibak edemediği kömür bazlı sanayileşme dünyasından petrol bazlı bir ekonomiye geçişte karşısına çıkan meydan okumaları ve açmazları irdeliyor. Siyaset temelli okumaların aksine, kapitalist üretim araçları ve altyapısal güç üzerinden Osmanlı'nın son yüzyılına eğilen yazar Cumhuriyet'in miras aldığı iktisadi ve siyasal sorunları da titizlikle işliyor.
Uluslararası enerji politikalarının yoğun bir şekilde tartışıldığı günümüzde, geçen yüzyılınkine benzer bir şekilde yeni bir enerji paradigması filizleniyor. İklim krizi alarm zilleri çalarken, fosil yakıtların terkedilmesi ve yeşil enerjiye dönüşümün küresel ölçekte tesisi tartışılıyor. Volkan Ş. Ediger'in çalışması dün olduğu gibi bugün de bu tartışmaların temelindeki ekonomi-politik mücadelelerin anlaşılabilmesi için kilit bir okuma sunuyor.