Osmanlılarda Esrar ve Esrarkeşler

Hayaller Sancağının Kuru Sarhoşları: Osmanlılarda Esrar ve Esrarkeşler,kimileri için bela olan, kimileri içinse başka dünyaların kapılarını aralayaneşsiz bir sırrın Anadolu'daki ilginç serüvenini ele alıyor.Esrarın, yarattığı "kuru" sarhoşluk karşısında tahtından olmak istemeyen"sulu" sarhoşluğun müsebbibi şarapla kavgasını, Tanrı'ya dolaysız yoldanulaşmayı arzulayan dervişler elinde ayinlerin değişmez bir parçası halinegelişini kendine konu ediyor. Toplumun her kesiminden kişiler arasınasokularak hekimler elinde ilaçken, sokaklarda akla düşman bir zehre, şairlerve edipler elinde vazgeçilmez edibi bir motife, fırsatçılar gözünde gelirenasıl dönüştüğünü ve idarenin bunu önlemeye yönelik sarf ettiği binbirtürlü çabayı, tüm serüveniyle, detaylı, incelikli ve eğlenceli bir anlatımlaokura sunuyor."Bugün adı anıldığında çoğunlukla ahlâki ve yasadışı çağrışımlar uyandıranesrar, son birkaç yüzyılın deney tüplerinde yaratılan tehlikeli yapayhazlarından efsanelerle örülü benzersiz geçmişiyle ayrılır. Sınırlandırılmasıgüç tarihi, elden ele değişen birbiriyle çelişkili sayısız rolle doludur. Yarattığıbugün dahi merak konusu hallerle [esrar], kiminde korkakların cesaret,kederlilerin neşe, iktidarsızların şehvet, hayalgücü yoksunlarının ilhamkaynağı; kiminde uyumsuzların direniş, avarelerin avuntu, manevi kasları
zayıfların esrime aracı; kiminde ise düpedüz beladır."

Onur Gezer