Soğan Kalesi, İzmir'in "Kayıp" Kalesi

Soğan Kalesi, 13. yu¨zyılın birinci yarısında Bizans İmparatoru Ionnes Vatatzes tarafından, İzmir iç limanının girişine inşa ettirildi. İzmir tarihine tanıklık ettiği yu¨zyıllar boyunca pek çok isimle anıldı; Neon Kastron, Saint Pierre, Liman Kalesi, Aşağı Kale, Kala-i Bahir, Kale-i Cedit -Sancak Kalesi inşa edildikten sonra- Kale-i Atik, Ok Kalesi bunlardan sadece birkaçı…
Bizans, Latin, Rodos Şövalyeleri, Aydınoğulları, Timur ve nihayet Osmanlıların askerleriyle tanıştı. Timur'un 1402'de bu¨yu¨k ölçu¨de yıktığı kale, Venediklilerin İzmir baskını sonrasında Fatih Sultan Mehmet tarafından yeniden yaptırıldı. 17. yu¨zyılda Sancak Kale'nin yapımı sonrasında, savunma işlevini bu¨yu¨k ölçu¨de yitirse de cephanelik ve
hapishane olarak kullanıldı.
1871'de yıkıldığında İzmir'in en ku¨çu¨k mahallelerinden birine ev sahipliği yapıyordu. Yıkıntıları u¨zerinde kısa su¨rede Belediye binasının da içinde olduğu birçok han ve du¨kkân inşa edilen Kale'nin varlığı bir su¨re sonra unutuldu. Geriye sadece Hisar Camii, Hisarönu¨ ve Kale Arkası gibi birkaç isim kaldı.
Petros Mehtidis'in çalışması birçok ismine "Kayıp" sıfatını da ekleyen "Kale"nin izini su¨ru¨yor. Tarih kitapları, yazışmalar, seyahatnameler, anılar, görsel malzemeler ve dönemin gazetelerinde dağılmış bilgileri bir araya
getiriyor ve okuyucunun zihninde "Kale"nin yeniden inşa edilmesini sağlıyor.
Erkan Serçe