Son Kadeh

Zabel Yesayan'ın 1916'da kaleme alınan ancak 1924'e kadar saklı kalmış novellası Son Kadeh (Verçin Pajagı) pek çok eleştirmene göre yazarın en güçlü eseri ve kendi dönemi açısından da bir hayli cüretkar. Novella, metnin kahramanı Adrine'nin "yasak aşk"ı Arşag'a yazdığı notlardan (belki de uzun bir mektuptan) oluşuyor. Bu notlarda "yasak aşk"ına kendisini tüm çıplaklığıyla anlatmayı deneyen ve bunun için en utandığı şeylerle dahi yüzleşmeyi göze alan Adrine bir yandan geçmişine bakıp kendisi ve evliliğiyle hesaplaşırken, bir yandan da "aşk"ın ne olduğunu kavramaya çalışıyor. Yesayan, çatışan hisler, içgüdüler ve fikirlerden meydana gelme bir karmaşanın içine hapsolmuş ve bu karmaşadan çıkmayı arzulayan, kendisine yeniden yaşama imkânı verecek bir çıkış yolu arayan genç bir kadının aracılığıyla bizi "kadın ruh"unun katmanlı zenginliğini keşfetmeye davet ediyor. Üstüne bu keşfe arka planda İstanbul (ve özellikle Üsküdar) eşlik ediyor. Yesayan okurlarının artık aşina oldukları sarhoş edici tabiatı, bu tabiatın yoğun kokuları, sesleri ve tatları ile..