THEMIS Maliye ve Vergi Hukuku Ders Notları

Dr. İsmail Engin
Dr. Serdar Şahin
Konu Başlıkları
- Maliye Teorisi
- Kamu Harcamaları
- Kamu Gelirleri
- Devlet Borçlanması
- Kamu Bütçesi
- Maliye Politikası
- Vergi Hukuku
- Türk Vergi Sistemi
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
7. Baskıya Önsöz v
1. Bölüm
MALİYE TEORİSİ
I. KAMU MALİYESİNİN TANIMI 1
II. KAMU MALİYESİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR 1
A. Geleneksel Yaklaşımlar 1
1. Kurumsal Yaklaşım 1
2. Yapısal Yaklaşım 2
3. Değişim Yaklaşımı 2
4. Refah Yaklaşımı 2
5. Gelir Yaklaşımı 2
B. Günümüzdeki Yaklaşımlar 3
1. Hukuki Yaklaşım 3
2. İktisadi Yaklaşım 4
3. Siyasi Yaklaşım 4
III. DEVLET FAALİYETLERİ İLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR 4
A. Merkantilizm 5
B. Fizyokratlar 5
C. Klasik Maliye Yaklaşımı [Geleneksel–Ortodoks Maliye, Mali Gelenekçilik] 5
1. Tüketici Devlet Varsayımı 5
2. Kamu Girişimlerinin Özel Girişimlerden Her Zaman Daha Az Verimli Olduğu Varsayımı 6
3. Tarafsız Vergi ve Tarafsız Kamu Harcamaları Varsayımı 6
D. Müdahaleci Devlet Yaklaşımı [Modern Maliye Anlayışı] 7
E. İktisadi Rasyonalite Yaklaşımı 8
1. Samuelson'un Görüşü 8
2. Tabatoni ve Brochier'ın Görüşü 9
3. Chamberlin [Eksik Rekabet] Görüşü 9
F. Musgrave Yaklaşımı 9
G. Anayasal İktisat Yaklaşımı 9
H. Devlet Görüşleri [Modelleri] 10
1. Mekanik Devlet Görüşü 10
2. Organik Devlet Modeli 10
3. Kamu Hizmetleri Devleti 11
4. Kalkınmacı Devlet Modeli 11
5. Refah Devleti Modeli 11
6. Marksist Devlet Modeli 12
7. Günümüzdeki Devlet [Proaktif – Yeni Kalkınmacı Devlet] Modeli 12
IV. KAMU SEKTÖRÜNÜN FONKSİYONLARI 13
A. Kaynak Dağılımında Etkinliğin Sağlanması Fonksiyonu 13
B. İktisadi İstikrarın Sağlanması Fonksiyonu 13
C. Bölüşümde Etkinliğin Sağlanması Fonksiyonu 18
D. İktisadi Kalkınmanın Sağlanması Fonksiyonu 18
E. Regülasyon Fonksiyonu 19
1. Regülasyon Gerekçeleri 19
2. Regülasyon Biçimleri–Çeşitleri 19
3. Regülasyon Yöntemleri 20
V. KAMU KESİMİNİN EKONOMİDEKİ YERİ–ÖZEL SEKTÖR İLİŞKİSİ 22
A. Kamu Harcaması–Özel Harcama Arasındaki Farklılıklar 22
B. Kamu Kesiminin Ekonomideki Göreli Payı 22
C. Kamu Hizmetlerinin Optimum Üretim Modelleri 22
1. Kısmi Denge Modelleri 23
2. Genel Denge Modelleri 25
3. Refah Modelleri 29
D. Kamu Kesiminde Siyasal Karar Alma Modelleri 32
1. Oy Birliği Kuralı 33
2. Basit Çoğunluk Oylaması 34
3. Puanlı Oylama Kuralı 36
4. Nokta [Puanlı] Oylaması Kuralı 36
5. Oy Ticareti [Logrolling]–Kütük Yuvarlama 36
6. Downs Modeli 36
7. Niskanen Modeli 37
8. Romer–Rosenthal Modeli 37
9. McKean Yaklaşımı [Hükümetin/Devletin Görünmez El Teorisi] 37
E. Piyasa Başarısızlıkları 38
1. Statik Piyasa Başarısızlıkları 38
2. Dinamik Piyasa Başarısızlıkları 39
F. Devlet [Hükümet] Başarısızlıkları 39
VI. DIŞSALLIKLAR 40
A. Tanım 40
B. Dışsallık Türleri 41
1. Pozitif Dışsallıklar 41
2. Negatif Dışsallıklar 42
3. Üretim Dışsallığı 43
4. Tüketim Dışsallığı 43
5. Marjinal Dışsallık 44
6. İnfra–Marjinal Dışsallık 44
7. Parasal Dışsallık 45
8. Teknolojik Dışsallık 45
9. Ağ Dışsallığı 45
C. Dışsallıkların Çözümünde Kullanılan Yöntemler 46
1. Kamusal Çözümler 46
2. Özel Çözümler 50
2. Bölüm
KAMU HARCAMALARI
I. KAMU HARCAMALARININ TANIMI 53
II. KAMU HARCAMALARININ ÖZELLİKLERİ 53
III. KAMU HARCAMALARININ SINIFLANDIRILMASI 53
A. İdari Sınıflandırma 54
1. Organik Sınıflandırma [Kurumsal Sınıflandırma] 54
2. Fonksiyonel Sınıflandırma 54
B. Bilimsel [Ekonomik] Sınıflandırma 55
1. Reel [Gerçek] Harcamalar – Transfer Harcamaları 55
2. Cari Harcamalar – Yatırım Harcamaları 56
3. Verimli Harcamalar – Verimsiz Harcamalar 60
C. Diğer Sınıflandırma 60
1. Harcamayı Yapan Birimlere Göre Sınıflandırma 60
2. Zorunlu Harcamalar – İhtiyari Harcamalar Sınıflandırması 61
3. Olağan [Adi] Harcamalar – Olağanüstü [Fevkalade] Harcamalar Sınıflandırması 61
4. Kamu Harcamalarının Yarattığı Faydaya Göre Sınıflandırılması 61
IV. KAMU HARCAMALARININ ETKİLERİ VE SINIRI 62
A. Kamu Harcamalarının Etkileri 62
1. Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri 62
2. Ekonomik İstikrar Üzerine Etkileri 63
3. Gelir Dağılımı Üzerine Etkileri 63
4. Ekonomik Kalkınma Üzerine Etkileri 63
B. Kamu Harcamalarının Sınırı 64
V. KAMU HARCAMALARININ ARTIŞ NEDENLERİ 64
A. Görünüşte Artış Nedenleri 64
B. Gerçekte Artış Nedenleri 66
VI. KAMU HARCAMALARINDA ARTIŞI AÇIKLAYAN YAKLAŞIMLAR 67
A. Wagner Kanunu 67
B. Peacock–Wiseman'ın Sıçrama Hipotezi 68
C. Musgrave Yaklaşımı – Kalkınma Aşamaları Tezi 69
D. Maksimizasyon Yaklaşımı 69
E. Sosyal Refahın Artırılması Yaklaşımı 70
F. Rostow Yaklaşımı – Kalkınma Aşamaları Tezi 70
G. Baumol Yaklaşımı [Dengesiz Verimlilik Tezi] 70
H. Bütçe Açığı ve Kamu Harcamalarının Artışı Tezi 71
I. Politik Kısıtlar Modeli 71
J. Leviathan Model 71
K. Mali Yanılsama Modeli 71
L. Odle'nin Politik Aşamalar Tezi 73
M. Kamu Harcamalarındaki Artışa İlişkin Diğer Görüşler 73
VII. KAMU KESİMİ TARAFINDAN ÜRETİLEN MAL VE HİZMETLER 74
A. Tam Kamusal Mal ve Hizmetler 74
1. Tüketimde Rakip Olmama 75
2. Tüketimden Mahrum Edilmeme 75
B. Yarı Kamusal [Karma] Mal ve Hizmetler 76
C. Erdemli Mal ve Hizmetler 76
D. Kulüp Malları 77
E. Yerel Sosyal Mallar 78
F. Global Sosyal Mallar 79
G. Özel Mal ve Hizmetler 81
VIII. KAMU HİZMETLERİNİN MALİYETİ VE FİYATLAMASI 81
A. Maliyeti Belirleyen Unsurlar 81
B. Kamu Sektöründe Fiyatlama Çeşitleri 82
IX. SOSYAL FAYDA MALİYET ANALİZİ 83
A. Sosyal Fayda Maliyet Analizi 83
B. Gölge Fiyat 84
C. Sosyal İskonto Oranı 85
X. ÖZELLEŞTİRME 85
A. Özelleştirmenin Amaçları 85
B. Özelleştirme Yöntemleri 86
3. Bölüm
KAMU GELİRLERİ
(VERGİ TEORİSİ VE VERGİLEME TEKNİĞİ)
I. KAMU GELİRLERİ 89
A. Kamu Gelirlerinin Tanımı 89
B. Kamu Gelirlerinin Çeşitleri 89
1. Vergi 89
2. Resim 90
3. Harç 90
4. Şerefiye 90
5. Katılma Payı 90
6. Parafiskal Gelirler 90
7. Mali Tekeller 91
8. Para ve Vergi Cezaları 91
9. Borçlanma 91
10. Para Politikasından Doğan Gelirler (Emisyon ve Devalüasyon) 92
11. Fonlar 92
12. Mülk ve Teşebbüs Gelirleri [Mamelek Gelirleri – Patrimuan Gelirler] 92
13. Özelleştirme Gelirleri 92
14. Diğer Kamu Gelirleri 92
C. Kamu Gelirlerinin Sınıflandırılması 93
1. Cebrilik Unsuru Açısından 93
2. Sağlandıkları Kaynağın Niteliği Açısından 93
3. Gelirin Elde Edilmiş Olduğu Kaynağın Sürekliliği ya da Gelirin Sürekliliği Açısından 93
II. VERGİ TEORİSİ VE VERGİLEME TEKNİĞİ 93
A. Verginin Amaçları 93
B. Verginin Tanımı ve Nitelikleri 94
C. Verginin Tarihi Gelişimi 94
D. Vergiyi Açıklayan Teoriler 95
1. Fayda Teorisi 96
2. İktidar Teorisi 96
E. Verginin Unsurları 97
1. Verginin Konusu 97
2. Vergiyi Doğuran Olay 97
3. Vergi Mükellefi 97
4. Vergi Matrahı 98
F. Vergilendirme Süreci 99
1. Verginin Tarhı 99
2. Verginin Tebliği 100
3. Verginin Tahakkuku 101
4. Verginin Tahsili 101
G. Vergi Alacağını Sona Erdiren Durumlar 102
1. Ödeme 102
2. Vergi Mahsubu 102
3. Vergi Takası 102
4. Vergi İadesi 103
5. Terkin 103
6. Zamanaşımı 103
7. Af Uygulamaları 104
8. Tahakkuktan Vazgeçme 104
9. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi 104
10. Yargı Kararları 104
11. Mirasın Reddi 104
12. Uzlaşma 104
III. VERGİLEME İLKELERİ 104
A. A. Smith'in Vergileme İlkeleri 104
1. Adalet [Eşitlik] İlkesi 105
2. Belirlilik [Açıklık– Kesinlik] İlkesi 105
3. İktisadilik İlkesi 105
4. Uygunluk İlkesi 105
B. A. Wagner'in Vergileme İlkeleri 105
1. Mali İlkeler 105
2. İktisadi İlkeler 105
3. Ahlaki İlkeler 106
4. Teknik ve İdari İlkeler 106
C. Çağdaş Vergileme İlkeleri 106
1. Genellik İlkesi 106
2. Adalet İlkesi 106
3. Eşitlik İlkesi 107
4. Açıklık İlkesi 107
5. Belirlilik İlkesi 107
6. Kesinlik İlkesi 107
7. Verimlilik [Yeterlilik–Yeterli Gelir] İlkesi 107
8. İktisadilik İlkesi 108
9. Uygunluk İlkesi 108
10. Esneklik İlkesi 108
11. İstikrar İlkesi 108
12. İktisadi Etkinlik İlkesi 108
13. Reel Toplam Hasılanın Yükseltilmesi İlkesi 108
IV. VERGİ ÖDEME GÜCÜ 109
A. Vergi Tarifelerinden Yararlanılması 109
1. Sınıf Usulü Artan Oranlı Vergi Tarifesi 109
2. Dilim Usulü Artan Oranlı Vergi Tarifesi 110
3. Gizli Artan Oranlılık 111
4. Tersine Artan Oranlılık 111
5. Artan Oranlı Vergi Tarifesi İle İlgili Çeşitli Kavramlar 111
B. En Az Geçim İndirimi Uygulamasına Yer Verilmesi 112
1. En Az Geçim İndirimi Uygulamasını Savunanların Görüşleri 112
2. En Az Geçim İndirimi Uygulamasa Karşı Görüşleri 112
3. En Az Geçim İndirimi Türleri 112
4. En Az Geçim İndirimi Uygulama Şekilleri 113
C. Ayırma İlkesine Yer Verilmesi 114
1. Ayırma İlkesi Uygulamasını Savunan Görüşler 114
2. Ayırma İlkesi Uygulamasına Karşı Görüşler 114
D. Vergi İstisna ve Muafiyetlerine Yer Verilmesi 114
V. VERGİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 114
1. Vergiden Kaçınma 114
2. Vergi Kaçakçılığı 115
3. Çifte/Mükerrer Vergileme 115
4. Vergi Planlaması 115
5. Vergi Maliyeti 115
6. Vergi Harcaması 115
7. Vergi Yükü 116
8. Vergi Kapasitesi 117
9. Vergi Gayreti 117
10. Vergi Esnekliği ve Vergi Canlılığı 117
11. Taksflasyon 118
12. Mali Tevzin 118
13. Vergi Uyumlulaştırması 118
14. Vergi Koordinasyon 118
15. Vergi Rekabeti 118
16. Vergi Cenneti 118
17. Google Vergisi 119
18. Vergi Göçü 119
19. Vergi Tatili 119
20. Vergi Dampingi 119
21. Vergi Arbitrajı 119
22. Mali Anestezi [Mali His İptali] 119
23. Mali Rant 119
24. Mali Sömürü 119
25. Vergi Erozyonu 120
26. Vergileme Sınırı 120
27. Vergi Fiyatı 120
28. Asgari Vergi 120
29. Mali Aldanma 120
30. Mali Zorlama 120
31. Nominal Vergi Çengeli [Soğuk Artan Oranlılık, Mali Sürüklenme] 121
32. Vergi Tutamağı 121
33. Vergi Bilinci 121
34. Vergi Ahlakı 121
35. Vergi Kaması 121
36. Vergi Takozu 121
37. Vergi Alerjisi 121
38. Vergi Reddi 121
39. Verginin Gelir Etkisi 121
40. Verginin İkame Etkisi 122
41. Verginin Karar Etkisi 122
42. Verginin Amortismanı 122
43. Verginin Kapitalizasyonu 122
44. Verginin Dönüştürülmesi [Telafisi] 122
45. Tobin Vergisi 123
46. Ramsey Vergisi 123
VI. VERGİ YANSIMASI 123
A. Yansımayı Belirleyen Mikro Ekonomik Faktörler 124
B. Yansımayı Belirleyen Makro Ekonomik Faktörler 124
C. Vergi Yansımasını Etkileyen Faktörler 124
1. Arz ve Talep Esneklikleri Açısından 124
2. Diğer Faktörler Açısından 129
D. Vergi Yansıması Şekilleri 129
1. İleriye–Geriye Yansıma 129
2. Sınırlı–Sınırsız Yansıma 129
3. Kanuni Yansıma–Fiili Yansıma 129
4. Biçimsel Yansıma–Efektif Yansıma 129
5. Tam Yansıma–Kısmi Yansıma 130
6. Mutlak Yansıma–Diferansiyel Yansıma 130
7. Çapraz Yansıma 130
8. Çift Yansıma 130
9. Tek Dereceli–Çok Dereceli Yansıma 130
VII. VERGİLERİN SINIFLANDIRILMASI 130
A. Konularına Göre 130
B. Dolaylı–Dolaysız Vergiler 130
1. Vergi Konusunun Sürekliliği ve vergiyi Doğuran Olay Kriteri 130
2. Yansıma Kriteri 131
C. Ayni, Bedeni ve Nakdi Vergiler 131
D. Objektif Vergiler–Sübjektif Vergiler 131
E. Şahsi Vergiler–Mal Vergileri 131
F. Dağıtma [Tevzii] Vergiler–Nispet Vergileri 131
G. Advalorem Vergi–Spesifik Vergi 131
H. Uygulama Süreleri Açısından 131
I. Tarifeleri Açısından 132
J. Kapsamları Açısından 132
K. Tahsilatı Yapan Birimler Açısından 132
VIII. TEK VERGİ UYGULAMASI 132
A. Araziden Vergi Alınması 132
B. Hammadde Üzerinden Vergi Alınması 132
C. Gelir Üzerinden Vergi Alınması 132
D. Arazideki Değer Artışından Vergi Alınması 132
E. Enerjiden Vergi Alınması 132
F. Sermayeden Vergi Alınması 133
G. Harcamalar Üzerinden Vergi Alınması 133
1. Yayılı Muamele Vergisi 133
2. Toplu Muamele Vergisi 133
3. Katma Değer Vergisi 134
4. Bölüm
DEVLET BORÇLANMASI
I. DEVLET BORCUNUN TANIMI 137
II. BORÇLANMA İLE VERGİ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR 138
III. KAMU BORCU İLE ÖZEL BORÇ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR 139
IV. DEVLETİN BORÇLANMA NEDENLERİ 139
V. KAMU AÇIKLARININ GELİŞİMİ VE TÜRLERİ 140
A. Kapsam Açısından Kamu Açıklarının Türleri 141
1. Dar Anlamda Kamu Sektörü Açığı 141
2. Geniş Anlamda Kamu Açığı 142
3. Konsolide Kamu Sektörü Açığı 143
B. İşlevselliği Açısından Kamu Açıklarının Türleri 144
1. Geleneksel Açık 145
2. Birincil [Faiz Dışı] Açık 145
3. Operasyonel [İşlemsel] Açık 148
4. Cari Açık – Sermaye Açığı 151
5. Nakit Açığı – Tahakkuk Bazında Açık 152
6. Yapısal Açık – Konjonktürel Açık 152
VI. BORÇLANMA YETKİSİ 153
A. Borçlanma Yetkisinin Gelişimi 153
B. Borçlanma Limiti 154
C. Borçlanma Sınırı 154
VII. İÇ – DIŞ BORÇ AYRIMINDA KULLANILAN KRİTERLER 155
VIII. İÇ BORÇLARIN KAYNAKLARI 156
IX. İÇ BORÇLARIN SINIFLANDIRILMASI 157
A. Vadeleri Açısından 157
1. Kısa Vadeli Borçlar 157
2. Uzun Vadeli Borçlar 158
B. Gönüllü Olup Olmadıkları Açısından 158
X. İÇ BORÇLANMADA KULLANILAN ARAÇLAR 159
A. Hazine Bonosu [Plasman Bonoları] 160
B. Devlet Tahvili 160
1. Bütçe Açığının Finansmanı Amacıyla İhraç Edilen Devlet Tahvilleri 160
2. Özel Tertip Devlet Tahvilleri 163
3. Devlet İç Borçlanma Senetlerinin İhraç Yöntemleri 164
C. Kısa Vadeli Avanslar 165
D. Hazine Kefaletini Haiz Bonolar 166
E. Gelir Ortaklığı Senetleri 166
F. Gelire Endeksli Senetler 167
G. Kira Sertifikası [Sukuk] 167
H. Müteahhitlik [Yüklenici] Bonoları 167
I. Emanetler 167
XI. İÇ BORÇLARIN EKONOMİK ETKİLERİ 168
A. Enflasyonist Etkiler 168
B. Yatırımlar Üzerindeki Etkiler 170
1. Kamu Yatırımları Üzerindeki Etkileri 170
2. Özel Yatırımlar Üzerindeki Etkileri 170
C. Ödemeler Dengesi Üzerindeki Etkileri 173
1. Geleneksel Yaklaşım 173
2. Parasalcı Yaklaşım 174
3. Ricardian Yaklaşım 174
D. Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri 174
XII. TÜRKİYE'DE İÇ BORÇLANMA 174
XIII. TAHVİL SAHİPLERİNE SAĞLANAN ÇIKARLAR 175
XIV. DIŞ BORÇLANMA 177
A. Dış Borçlanmaya Başvurma Nedenleri 177
B. Dış Borçların Sınıflandırılması 178
1. Kullanılış Biçimlerine Göre Sınıflandırma 178
2. Borçların Kaynaklarına Göre Sınıflandırma 180
3. Borcu Alanın Statüsüne Göre Sınıflandırma 181
4. Geri Ödeme Şekline Göre Sınıflandırma 182
5. Vadelerine Göre Sınıflandırma 182
XV. DIŞ BORÇLARIN İKTİSADİ ETKİLERİ 182
A. İktisadi İstikrar Açısından 182
B. İktisadi Büyüme Açısından 183
C. Gelir Dağılımı Açısından 184
XVI. TÜRKİYE'DE DIŞ BORÇLARIN GELİŞİMİ 184
XVII. BORÇ YÖNETİMİNİN TANIMI 185
XVIII. BORÇ YÖNETİMİNİN AMAÇLARI 186
XIX. İÇ BORÇ YÖNETİMİ 187
A. Olağan İç Borç Yönetimi 187
B. Olağanüstü [İstisnai] İç Borç Yönetimi 189
1. Borcun Reddi/Silinmesi 189
2. Konsolidasyon [Tahkim][Erteleme] 189
3. Konversiyon [Borç Değiştirme] 191
4. Büyümeye Endeksli Tahviller 193
5. Monetizasyon 194
6. Özelleştirme 194
7. Olağanüstü Vergileme 194
8. Borç Swapı 194
XX. DIŞ BORÇ YÖNETİMİ 195
A. Olağan Dış Borç Yönetimi 195
B. Olağanüstü [İstisnai] Dış Borç Yönetimi 195
1. Geçmişte Uygulanan Borç İndirim İşlemleri 195
2. Borç–Özsermaye Değişimi 197
3. Borç Azaltma Kolaylığı/Borçların Geri Satın Alınması 197
4. Borç Doğa/Çocuk Değişimi 198
5. Bölüm
KAMU BÜTÇESİ
I. KAMU BÜTÇESİNİN TANIMI VE GELİŞİMİ 199
A. Bütçe Kavramı 199
B. Ülkemizde Bütçenin Gelişimi 200
II. BÜTÇENİN FONKSİYONLARI 201
A. Klasik Bütçe Fonksiyonları 201
1. İktisadi ve Mali Fonksiyonu 201
2. Hukuki Fonksiyonu 202
3. Siyasi Fonksiyonu 202
4. Denetim Fonksiyonu 202
B. Çağdaş Bütçe Fonksiyonları 202
1. Konjonktürel Fonksiyonu 202
2. Telafi Edici Fonksiyonu 202
3. Kalkınma Fonksiyonu 202
4. Kaynak Tahsisi Fonksiyonu 202
5. Gelir Dağılımını Düzenleme Fonksiyonu 202
6. İstikrarı Sağlama Fonksiyonu 202
III. BÜTÇE DENKLİĞİ TEORİLERİ 203
A. Geleneksel (Klasik) Bütçe Teorisi 203
B. Devri (Kontrollü) Bütçe Teorisi (Alvin HANSEN) 203
C. Telafi Edici Bütçe Teorisi (J.M. KEYNES, Sir William BEVERİDGE) 203
IV. BÜTÇE İLKELERİ 203
A. Klasik Bütçe İlkeleri 203
1. Genellik İlkesi 203
2. Birlik İlkesi 204
3. Açıklık ve Alenilik İlkesi 204
4. Doğruluk İlkesi (Objektif Doğruluk İlkesi) 205
5. Samimilik İlkesi (Sübjektif Doğruluk İlkesi) 205
6. Önceden İzin İlkesi 205
7. Giderlerin Gelirlerden Önceliği İlkesi 205
8. Giderlerde Tahsis [Ayrım] İlkesi 205
9. Denklik İlkesi 205
10. Tasarruf İlkesi 206
11. Yıllık Olma İlkesi 206
B. Çağdaş Bütçe İlkeleri [5018 Sayılı Kanuna Göre Bütçe İlkeleri] 206
1. Makroekonomik istikrar İlkesi 206
2. Performans ve Mali Kontrol İlkesi 206
3. Planlama İlkesi 206
4. Uluslararası standartlara uygunluk 206
5. Mali Saydamlık İlkesi 206
6. Yeknesaklık İlkesi 206
V. BÜTÇE SİSTEMLERİ [BÜTÇELEME TEKNİKLERİ] 207
A. Torba [Lump – Sum] Bütçe 207
B. Geleneksel [Klasik – Örgüt] Bütçe Sistemi 207
C. Performans Bütçe [İcraat Bütçesi] Sistemi 207
D. Program Bütçe Sistemi 208
E. Planlama Programlama Bütçeleme Sistemi [PPBS] 208
F. Sıfır Tabanlı Bütçeleme Sistemi 209
G. Stratejik Planlara Bağlı Performans Esaslı Bütçe Sistemi 209
H. Analitik Bütçe Sınıflandırması 209
1. Kurumsal Sınıflandırma 209
2. Fonksiyonel Sınıflandırma 210
3. Finansman Tipi Sınıflandırma 210
4. Ekonomik Sınıflandırma 210
VI. BÜTÇE ÇEŞİTLERİ 211
VII. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ HAZIRLANMASI 215
A. Orta Vadeli Program ve Bütçe Hazırlama Rehberi 215
B. Kamu İdarelerinin Bütçelerinin Hazırlanması 215
C. TBMM Aşaması 216
D. Gelir Bütçesinin Hazırlanma Yöntemleri 217
1. Otomatik Tahmin Yöntemi 217
2. Serbest Tahmin Yöntemi 217
E. Bütçe Kanununa Ekli Belgeler 217
VIII. BÜTÇENİN UYGULANMASI 218
A. Harcamaların Yapılması 218
1. Ödeneklerin Serbest Bırakılması 218
2. Vize Yapılması Gerekliliği 218
B. Harcama Sürecindeki Görevliler 219
1. Üst Yöneticiler 219
2. Harcama Yetkilisi 219
3. Gider Gerçekleştirme Görevlileri 219
4. Muhasebe Yetkilisi 219
C. Harcamaların Yapılma Aşamaları 220
1. Yüklenmeye Girişme (Taahhüt) 220
2. Harcama Talimatı 220
3. Giderin Gerçekleştirilmesi 221
D. Ödenmeyen Giderler ve Bütçeleştirilmiş Borçlar 221
E. Ödenek İşlemleri 221
1. Ön Ödeme 222
2. Yedek Ödenek 222
3. Ek Ödenek 222
4. Örtülü Ödenek 223
5. Olağanüstü Ödenek 223
6. Ödenek Aktarması 223
7. Tamamlayıcı Ödenek (Mütemmim Ödenek) 224
IX. BÜTÇE KAPATMA USULLERİ 224
A. Egzersiz [Hesap Dönemi] Yöntemi 224
B. Jestiyon [Zaman–ı İdare, Yönetim Dönemi, Sayman Dönemi] Yöntemi 224
X. DEVLET MUHASEBE SİSTEMLERİ 225
XI. BÜTÇENİN DENETİMİ 225
6. Bölüm
MALİYE POLİTİKASI
I. MALİYE POLİTİKASININ DOĞUŞU 227
II. MALİYE POLİTİKASININ AMAÇLARI 227
III. MALİYE POLİTİKASININ ARAÇLARI 227
IV. MALİYE POLİTİKASININ AMAÇLARI ARASINDAKİ ÇATIŞMALAR 228
A. Fiyat İstikrarı İle Tam Çalışma Arasındaki Çatışma 228
B. Gelir Dağılımında Adalet [Belirli Bir Tüketim/Refah Düzeyine Ulaşılması] İle İktisadi Kalkınmanın Sağlanması Arasındaki Çatışma 228
C. Enflasyonun Düşürülmesi İle Gelir Dağılımında Adaletin Sağlanması Arasındaki Çatışma 229
D. Maliye Politikasının Amaçları İle Ekonomik ve Sosyal Haklar Arasındaki Çatışma 229
E. Maliye Politikasının Amaçları İle Maliye Politikası Araçları[nın Amaçları] Arasındaki Çatışma 229
V. MALİYE POLİTİKASININ SINIRLARI 230
A. İşlemsel Sınırlamalar 230
B. Politik Sınırlamalar 230
C. Yapısal Sınırlamalar 231
VI. MALİYE POLİTİKASI YÜRÜTME KOŞULLARI 231
VII. MALİYE POLİTİKASI VE İKTİSADİ YAKLAŞIMLAR 231
A. Merkantalizm 231
B. Fizyokrasi 232
C. Klasik İktisat Yaklaşımı 232
D. Keynesyen Yaklaşım 233
E. Monetarist Yaklaşım 234
F. Rasyonel Beklentiler Yaklaşımı [Hipotezi] 235
G. Arz Yönlü İktisat Yaklaşımı 235
H. Post Keynesyen Yaklaşım 236
I. Yeni Keynesyen Yaklaşım 237
J. Çağdaş Keynesyenler 237
K. Anayasal İktisat Yaklaşımı 238
L. Yapısalcı Yaklaşım 239
VIII. MALİYE POLİTİKASI ÇEŞİTLERİ 239
A. İhtiyari Maliye Politikası 239
B. Otomatik Stabilizatörlere Dayalı Maliye Politikası 240
1. [Artan Oranlı] [Kişisel] Gelir Vergisi 240
2. İşsizlik Yardımları ve İşsizlik Sigortası Kesintileri 241
3. Tarımsal Destekleme Alımları 241
4. Kurumların, Bireylerin, Ailelerin Tasarrufları ve Şirketlerin Kar Dağıtım Politikaları 242
5. Kendiliğinden Meydana Gelen Bütçe Açık ve Fazlaları 242
6. Kurumlar Vergisi 242
7. Stoklarda Meydana Gelen Artış ve Azalışlar 243
C. Formül Esnekliği Yöntemi 244
D. Kurallı Maliye Politikası 245
IX. MALİYE POLİTİKASI UYGULAMASI VE MİLLİ GELİR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 245
A. Çoğaltan Etkisi 245
B. Hızlandıran Etkisi 249
X. ENFLASYONLA MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI 249
A. Enflasyonun Etkileri 249
B. Enflasyonla Mücadele Stratejisi 250
1. Enflasyonla Mücadelede Kamu Harcama Politikası 251
2. Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikası 252
3. Enflasyonla Mücadelede Borçlanma Politikası 253
XI. DEFLASYONLA [DURGUNLUKLA] MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI 254
A. Deflasyonla Mücadelede Kamu Harcama Politikası 255
B. Deflasyonla Mücadelede Vergi Politikası 256
C. Deflasyonla Mücadelede Borçlanma Politikası 257
XII. STAGFLASYONLA MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI 257
A. Gelirler Politikası 258
B. Vergi Temelli Gelirler Politikası 259
C. Endeksleme 259
D. Üretim Teşvikleri ve Subvansiyonlar 260
XIII. EKONOMİK KALKINMA VE MALİYE POLİTİKASI 260
XIV. GELİR DAĞILIMI VE MALİYE POLİTİKASI 263
XV. İSTİKRAR PROGRAMLARI 267
XVI. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ 270
A. Dışa Kapalı Ekonomi 270
B. Dışa Açık Ekonomi 271
1. Sabit Kur Rejimi–Sermaye Hareketleri Serbest Maliye Politikası 272
2. Esnek Kur Rejimi–Sermaye Hareketleri Serbest Maliye Politikası 273
7. Bölüm
VERGİ HUKUKU
I. VERGİ HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER 275
A. Maliye Biliminin Hukuki Boyutu 275
1. Mali Hukuk 275
2. Vergi Hukuku 276
3. Vergi Hukukuna İlişkin Ayrımlar 277
B. Vergi Hukukunun Tarihi Gelişimi 278
C. Vergilendirme Yetkisi 280
II. VERGİ HUKUKUNDA TARAFLAR 281
A. Vergi Alacaklısı [Devlet] 281
B. Vergi Borçlusu [Mükellef] 281
C. Aracı Mükellef 281
D. Fiili Mükellef 282
E. Vergi Sorumlusu 282
1. Mükellefin Temsilcisinin Sorumluluğu 283
2. Vergi Kesenlerin Sorumluluğu 284
3. Meslek Mensuplarının Sorumluluğu 284
4. Mirasçıların Sorumluluğu 285
5. Dar Mükelleflerde Vergi Sorumluluğu 285
III. VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 285
A. Yasama Organından Doğan Kaynaklar 286
1. Anayasa 286
2. Kanunlar 286
3. Uluslararası Vergi Anlaşmaları 286
B. Yürütme Organından Doğan Kaynaklar 287
1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 287
2. Yönetmelik 287
3. Genel Tebliğ 288
4. Özelge [Mukteza] 288
5. Sirküler 288
6. Genelge 288
C. Yargı Organından Doğan Kaynaklar 288
1. Anayasa Mahkemesi Kararları 289
2. İçtihadı Birleştirme Kararları 289
D. Diğer Kaynaklar 289
1. Bilimsel Öğreti 289
2. Örf ve Adet Kuralları 289
IV. KANUNLARIN UYGULANMASI 289
A. Yer Bakımından Uygulanması 289
B. Zaman Bakımından Uygulanması 290
1. Vergi Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi 290
2. Vergi Kanunlarının Yürürlükten Kaldırılması 290
3. Vergi Kanunlarının Geriye Yürümesi [Makabline Şamil Olmama] 290
C. Anlam Bakımından Uygulanması [Yorum] 291
1. Yorum Kavramı ve Türleri 291
2. Yorum Yöntemleri 291
3. Yorumda Kullanılan Mantık Kuralları 292
4. Vergi Hukukunda Yorum Kuralları 293
V. VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER 294
A. Organik Tasnif 294
1. Kanuni Süreler 294
2. İdari Süreler 294
3. Yargısal Süreler 295
B. Hukuki Niteliklerine Göre Tasnif 299
1. Hak Düşürücü Süreler 300
2. Vergi Ödevleri ile İlgili Süreler 300
3. Müsamaha Süreleri 300
4. Uyarıcı ya da Düzenleyici Süreler 300
5. Zamanaşımı Süreleri 300
C. Sürelerin Hesaplanması 300
D. Sürelerin Uzaması [İdari Sürelerin Uzaması] 301
1. Mücbir Sebepler 301
2. Zor Durum Hali 301
3. Ölüm Halinde Sürelerin Uzaması 302
VI. MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ 302
A. Mükellefin Maddi Ödevi 302
B. Mükellefin Şekli Ödevleri 302
1. Bildirim Ödevleri 302
2. Kayıt Nizamına Yönelik Ödevler 303
3. Belge Düzenleme, Verme ve Saklama Ödevi 304
4. Defter Tasdiki Ödevi 308
5. Defter Tutma Ödevi 308
6. Beyanname Verme ve Ödeme Sürelerine İlişkin Ödevler 309
7. Ödeme Kaydedici Cihaz Kullanma Ödevi 309
8. Banka Aracılığıyla Ödeme Yapma Ödevi 309
9. Vergi İncelemesinde Yetkililere Yardım Ödevi 309
10. Bilgi Verme Ödevi 309
11. Vergi Kimlik Numarası Kullanma Ödevi 309
VII. VERGİ İDARESİNİN BİLGİ EDİNME YOLLARI 310
A. Yoklama 310
B. Vergi İncelemesi 311
C. Arama (Aramalı Vergi İncelemesi) 312
D. Bilgi Toplama 313
E. İstihbarat Arşivi 313
VIII. VERGİ SUÇ VE CEZALARI 313
A. Vergi Suç ve Cezası Kavramı 313
B. Vergi Suçlarının Çeşitleri 314
1. Kabahatler 314
2. Suçlar 317
C. Vergi Suç ve Cezalarıyla İlgili Ortak Hükümler 319
1. Vergi Suç ve Cezalarından Kurtulma Yolları 319
2. Vergi Suçlarında Cezaların Artması Hali [Tekerrür Hali] 321
3. Vergi Suç ve Cezalarında İştirak 321
4. Vergi Suçlarında Birleşme 321
IX. VERGİ UYUŞMALIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI 322
A. Vergi Uyuşmazlığı Kavramı 322
B. Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözüm Yolları 322
1. İzaha Davet 322
2. Pişmanlık ve Islah 323
3. Vergi Cezalarında İndirim Uygulaması 324
4. Uzlaşma 325
5. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi 328
C. Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Aşamasında Çözümü 331
1. Vergi Davalarına Bakmakla Görevli Mahkemeler 331
2. Vergi Yargısının İşleyişi 334
3. Kanun Yolundan Vazgeçme Seçeneği 336
X. KAMU ALACAĞININ KORUNMASI 337
A. Kamu Alacağının Güvence Altına Alınması 337
1. Teminat 337
2. İhtiyati Tahakkuk 338
3. İhtiyati Haciz 339
4. Rüçhan Hakkı 340
B. Vergi Alacağının Değerinin Korunması 341
C. Kamu Alacaklarının Zorla Tahsili 342
1. Ödeme Emri 342
2. Haciz 342
D. Zamanaşımı 344
1. Tahakkuk [tarh] zamanaşımını durduran haller 344
2. Tahsil Zamanaşımını Durduran Haller 344
3. Tahsil Zamanaşımını Kesen Haller 345
E. Tecil 345
8. Bölüm
TÜRK VERGİ SİSTEMİ
I. VERGİ SİSTEMİ KAVRAMI VE TÜRK VERGİ SİSTEMİ 347
II. GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER 347
A. Gelir Vergisi 347
1. Gelir Vergisinin Tarihi Gelişimi 347
2. Gelir Kavramı 348
3. Gelir Vergisi Türleri 350
4. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa Göre Gelirin Özellikleri 351
5. Gelir Vergisinin Konusu ve Mükellefi 353
6. Gelir Vergisinde Mükellefiyet ve Mükellefiyet Şekilleri 354
7. Gelir Unsurları ve Gelirin tespiti 356
8. Gelir Vergisinin Beyanı ve Ödenmesi 388
9. Gelirin Toplanması ve Zararların Mahsubu 391
10. Geçici Vergi 392
B. Kurumlar Vergisi 392
1. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri ve mükellefiyet şekilleri 393
2. Kurumlar Vergisinde Mükellefiyet Türleri 393
3. Kurumlar Vergisinde Matrah Tespiti 394
4. Tasfiye Birleşme Devir Şekil Değiştirme ve Bölünme 395
5. Kurumlar Vergisinde Kazancın Bildirimi 397
III. SERVET VE SERVET TRANSFERİ ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER 397
A. Emlak Vergisi 398
1. Bina Vergisi 398
2. Arazi Vergisi 398
3. Verginin Matrahı, Oranı ve Beyanı 398
B. Motorlu Taşıtlar Vergisi 398
C. Veraset ve İntikal Vergisi 403
1. Tarihi Süreç İçerisinde Veraset ve İntikal Vergisi 403
2. Veraset ve İntikal Vergisi 403
3. Veraset ve İntikal Vergisinin Matrahı, Oranı ve Beyanı 404
IV. HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER 405
A. Katma Değer Vergisi 405
1. Katma Değer Vergisinde Teslim ve Teslim Sayılan Haller 405
2. Katma Değer Vergisinde İstisnalar 406
3. Katma Değer Vergisin Oranı ve Vergilendirilmesi 408
B. Özel Tüketim Vergisi 408
C. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi 409
D. Damga Vergisi 409
E. Gümrük Vergisi 410
F. Şans Oyunları Vergisi 410
G. Dijital Hizmet Vergisi 410
H. Konaklama Vergisi 411
Kaynakça 421