Türk Anayasa Hukuku Kemal Gözler 3.Baskı

ARKA KAPAKTAN: Bilindiği gibi 16 Nisan 2017 referandumuyla onaylanan 21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla Anayasamızda çok önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler sonucu mevcut Türk anayasa hukuku kitapları işe yaramaz hâle geldi. Julius Hermann von Kirchmann'ın "kanun koyucunun üç yeni kelimesi koca kütüphanelerin okkalık kâğıt haline gelmesine yeter" sözünün doğruluğuna geçen Türkiye'de hep birlikte şahit olduk. Maalesef bizim Türk Anayasa Hukuku isimli kitabımız da "okkalık kağıt" hâline geldi. Bu nedenle kitabımızın yeni baskısını hazırlamak zorunda kaldık.
Türk Anayasa Hukuku başlığını taşıyan 1360 sayfa uzunluğunda olan bu kitap, ilk baskısı 2000 yılında yapılmış 1072 sayfa uzunluğunda, ikinci baskısı Temmuz 2018'de yapılmış 1274 sayfa uzunluğunda olan aynı isimli kitabımın güncellenmiş, düzeltilmiş ve genişletilmiş yeni baskısıdır. Kitabın devletin temel organlarına ilişkin bütün bölümlerinde önemli ölçüde değişiklik yapılmıştır. Cumhurbaşkanlığı, yürütme organının düzenleyici işlemleri ve olağanüstü yönetim usûlleri bölümleri ise baştan sona yeniden yazılmıştır.
Elinizde tuttuğunuz bu kitap, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine, araştırmacılara, öğretim üyelerine ve uygulayıcılara yönelik, Fransızların "traité" dedikleri türden bir "inceleme kitabı"dır. Bu kitap, bu hâliyle, şimdiye kadar yazılmış en kapsamlı Türk anayasa hukuku kitabıdır. Türk anayasa hukukunun bütün konuları, sistematik ve ayrıntılı bir şekilde incelenmektedir.
2017 Anayasa değişikliklerini, bu değişikliklerin kabul edildiği dönemde şiddetle eleştirmiştim. Daha sonra iki ayrı kitapta topladığım makalelerle, günü gününe söz konusu değişikliklerin tehlikelerini göstermeye çalışmıştım. Ancak şiddetle eleştirdiğim bu Anayasa değişikliklerinin artık tamamı yürürlüğe girdi ve ben de bu değişikliklere göre kitabımı güncelleştirmek zorunda kaldım. Bu işi severek yapmadığımı söylemem şaşırtıcı olmayacaktır. Ancak bu değişiklikleri incelemek zorundaydım. Zira yürürlükteki anayasa normlarını beğense de, beğenmese de incelemek her anayasa hukukçusunun görevi. Sevmediğimiz şeylerin de nasıl oluştuklarını ve nasıl çalıştıklarını bilmek gerekir. Anayasa değişiklikleri yürürlüğe girdi. Artık bunlara kızmak yerine bunların kurduğu sistemin nasıl işlediğini anlamamız gerekir. Nasıl onkologlar tümörleri sevmeseler de onları incelemek zorundaysalar, biz de bu Anayasa değişiklikleriyle kurulan yeni sistemi sevmesek de incelemek zorundayız.
Bu kitapta anayasa hukukunun genel esasları konuları değil, münhasıran Türk anayasa hukuku konuları incelenmektedir. Anayasa hukukunun genel esasları konularını 2011 yılında yayınlanmış iki ciltlik Anayasa Hukukunun Genel Teorisi (Bursa, Ekin, 2011) isimli kitabımda incelemiştim. Genel esaslar konuları için adı geçen kitaba bakılabilir. K.G.

Bölüm 1
TÜRK ANAYASA HUKUKUNUN
BİLGİ KAYNAKLARI
I. Mevzuat
II. İçtihat
III. Bilimsel Eserler
IV. İnternet Kaynakları
V. Kaynak Tarama
Bölüm 2
OSMANLI ANAYASAL GELİŞMEL ERİ
I. Sened-i İttifak (1808
II. Tanzimat Fermanı: Gülhane Hatt-ı Hümayunu (1839)
III. Islahat Fermanı (1856)
IV. Kanun-u Esasî (1876
V. 1909 Kanun-u Esasî Değişiklikleri (İkinci Meşrutiyet)
VI. Osmanlı Anayasal Gelişmeleri Hakkında Bir Genel Değerlendirme
Bölüm 3
1921 TEŞKİLÂT-I ESASÎYE KANUNU
I. Olaylar
II. Hazırlanışı
III. Hukukî Niteliği
IV. 1876 Kanun-u Esasîsinin Yürürlüğü Sorunu
V. 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanununun Üstünlüğü ve Katılığı Sorunu
VI. "Türk Devleti" mi, "Türkiye Devleti" mi?
VII. Millî Egemenlik İlkesi
VIII. Hükûmet Sistemi: Meclis Hükûmeti
IX. Devlet Başkanlığının Yokluğu
X. İcra Vekilleri Heyetinin Meclis Tarafından Seçilmesi
XI. Milletlerarası Andlaşma Yapma Yetkisi
XII. Yargı Organının Durumu
XIII. Yerinden Yönetim
XIV. Saltanatın Kaldırılması
XV. Birinci Meclisin Sonu
XVI. Cumhuriyetin İlânı
XVII. Hilâfetin Kaldırılması
Bölüm 4
1924 TEŞKİLÂT-I ESASÎYE KANUNU
I. Hazırlanışı
II. Anayasanın Üstünlüğü
III. Anayasanın Katılığı
IV. 1924 Teşkilât-ı Esasîye Kanununun Anayasal Niteliği
V. Genel Hükümler
VI. Yasama: TBMM
VII. Yürütme
VIII. Hükûmet Sistemi: Kuvvetler Birliği ve Görevler Ayrılığı Sistemi
IX. Yargı
X. Temel Hak ve Hürriyetler
XI. Çok Partili Döneme Geçiş
XII. 1924 Teşkilât-ı Esasîye Kanununun Demokrasi Anlayışı
XIII. "1945 Anayasası
XIV. 1924 Teşkilât-ı Esasîye Kanununda Yapılan Değişikliklerin Listesi
Bölüm 5
1961 ANAYASASI
I. 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi
II. Yeni Anayasanın Hazırlanması
III. 1961 Anayasasının İçeriği
IV. 1961 Anayasasının Uygulanması
Bölüm 6
1982 ANAYASASININ HAZIRLANMASI
VE GEÇİRDİĞİ DEĞİŞİKL İKL ER
I. 12 Eylül Askerî Müdahalesi
II. Anayasa Düzeni Hakkında Kanun
IV. 1961 ve 1982 Anayasalarının Hazırlanışları Bakımından Karşılaştırılması
V. 1982 Anayasasının Başlıca Özellikleri
V. 1982 Anayasasında Yapılan Değişiklikler
Bölüm 7
TEMEL İ LKELER
I. Cumhuriyetçilik İlkesi
II. Üniter Devlet ilkesi
III. İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi
IV. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet
V. Demokratik Devlet İlkesi
VI. Lâik Devlet ilkesi
VII. Sosyal Devlet İlkesi
VIII. Hukuk Devleti
IX. Toplumun Huzuru, Millî Dayanışma ve Adalet İlkeleri
X. Başlangıçta Belirtilen Temel İlkeler
XI. Millî Egemenlik İlkesi
XII. Eşitlik İlkesi
XIII. Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü
XIV. Devletin Resmî Dili, Bayrağı, Millî Marşı, Başkenti (m.3)
XV. Devletin Temel Amaç ve Görevleri (m.5)
XVI. Değiştirilebilecek ve Değiştirilemeyecek İlkeler (m.4)
XVII. Atatürk İlke ve İnkılâpları Üzerine Bir Not
XVII. Temel İlkeler Hakkında Genel Bir Değerlendirme
Bölüm 8
TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
I. Kavramlar
II. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınıflandırılması
III. 1982 Anayasasının Temel Hak ve Hürriyetler Konusundaki Temel Yaklaşımı
IV. Temel Hak ve Hürriyetlerin Süjeleri
V. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılamaması
VI. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlılığı ve Sınırlanması
VII. Olağan Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması Sistemi
VIII. Olağanüstü Hâllerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması (Temel Hak ve
Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması)
X. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasında Sistemler
IX. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması
Bölüm 9
SİYASÎ PARTİL ER
I. Genel Olarak
II. Siyasî Partilerin Hukukî Niteliği
III. Siyasî Partilerin Kurulması ve Parti Üyeliği
IV. Siyasî Partilerin Finansmanı ve Malî Denetim
V. Siyasî Partilere İlişkin Yasaklar ve Sınırlamalar
VI. Siyasî Partilerin Kapatılması
VII. Siyasî Partilere İhtar
VIII. Devlet Yardımından Yoksun Bıraktırma Davası
VIII. Partilerin Kapatılmasında AİHM'nin Denetimi
İÇİNDEKİLER XXIII
Bölüm 10
TBMM ÜYELERİNİN SEÇİMİ
I. Ön Bilgiler
II. Milletvekili Seçilme Yeterliliği
III. Seçimlerin Başlangıcı ve Seçim Takvimi
IV. Seçimlerin Geriye Bırakılması
V. Ara Seçimler
VI. Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi: Yüksek Seçim Kurulu
VII. Seçmen Olabilmenin Şartları (Seçme Yeterliliği)
VIII. Seçim İlkeleri
IX. Seçim Çevreleri
X. Adaylık
XI. Siyasî Partilerin Seçime Katılması
XII. Seçim İttifakları
XIII. Seçim Sistemi
XIV. Seçim Kanunlarının Uygulanma Tarihi
XV. Yürürlükten Kaldırılan Düzenlemeler
Bölüm 11
TBMM ÜYELERİNİN HUKUKÎ STATÜSÜ
I. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması
II. Milletvekilliğinin Sona Ermesi: Seçimlerle
III. Milletvekilliğinin Düşmesi
IV. Milletin Temsili İlkesi
V. Andiçme
VI. Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan İşler
VII. Yasama Sorumsuzluğu
VIII. Yasama Dokunulmazlığı
IX. Milletvekillerinin Malî Statüsü
Bölüm 12
TBMM'NİN İÇ YAPISI VE ÇALIŞMA DÜZ ENİ
I. İçtüzük
II. TBMM'nin iç Yapısı
III. TBMM'nin Çalışma Düzeni
Bölüm 13
YASAMA FONKSİYONU, YASAMA YETKİSİ
VE YASAMA İŞLEML ERİ
I. Yasama Fonksiyonu
II. Yasama Yetkisi
III. Yasama İşlemleri: Parlâmento Kararı ve Kanun
IV. Parlâmento Kararları
V. Kanun
Bölüm 14
TBMM'NİN GÖREV VE YETKİL ERİ
I. Kanun Koymak
II. Cumhurbaşkanını, Cumhurbaşkanı Yardımcılarını ve Bakanları Denetlemek
III. Bütçe ve Kesinhesap Kanun Tekliflerini Görüşmek ve Kabul Etmek
IV. Para Basılmasına Karar Vermek
V. Savaş İlânına Karar Vermek, Silahlı Kuvvetlerin Kullanılmasına, Türk Silahlı
VI. Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasını Uygun Bulmak
VII. Genel ve Özel Af İlânına Karar Vermek
VII. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Diğer Görev ve Yetkileri
IX. Anayasada Belirtilenler Dışında Türkiye Büyük Millet Meclisine Kanunla Başka Görev
ve Yetki Verilebilir mi
Bölüm 15
YÜRÜTME
I. Yürütmeyi Hangi Hukuk Dalı İnceler? Anayasa Hukuku-İdare Hukuku Ayrımı
II. Yürütme Organı
III. Yürütme Fonksiyonu
IV. 1982 Anayasasının Kurduğu Hükûmet Sisteminin Niteliği
V. 1982 Anayasasında yürütme Organının Güçlendirilmesi Eğilimi
EK: 9 Temmuz 2018'den Önceki Sistemde Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı ve
Bakanlar Kurulu (Tarihsel Bilgi)
I. Cumhurbaşkanı
II. Bakanlar Kurulu (Başbakan ve Bakanlar
Bö lüm 16
CUMHUR BAŞ KA NI
I. Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanlığını Düzenleyen Mevzuat: Yürürlüğe Giriş ve Uyum
Sorunları
II. Cumhurbaşkanının Seçimi
III. Cumhurbaşkanının Görev Süresi
IV. Cumhurbaşkanına Vekâlet
V. Cumhurbaşkanının Tarafsızlığı
VI. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri
VII. Cumhurbaşkanının İşlemleri
VIII. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu
IX. Cumhurbaşkanlığı İdarî Teşkilatı
X. Cumhurbaşkanı Yardımcıları
XI. Bakanlar
XII. Devlet Denetleme Kurulu
XIII. Millî Güvenlik ve Ulusal Savunma (Millî Güvenlik Kurulu ve Türk Silahlı Kuvvetleri)
Bölüm 17
YÜRÜTME ORGANININ
DÜZ ENL EYİCİ İŞLEMLERİ
I. Genel Olarak Yürütme İşlemleri
II. Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi
III. Yürütme Organının Düzenleme Alanı
IV. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (Olağan Dönem)
V. Olağanüstü Hâllerde Çıkarılacak Kanun Hükmünde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri
VI. Yönetmelikler
VII. Yürütme Organının Diğer Düzenleyici İşlemleri: "Adsız Düzenleyici İşlemler
VIII. Eski Dönemden Kalan Düzenleyici İşlemler
IX. Yürütmenin Organının Düzenleyici İşlemleri Arasında Hiyerarşi Sorunu
Bölüm 18
OLAĞANÜSTÜ HÂL YÖNETİM USÛLÜ
I. Olağanüstü Hâl İlân Kararı
II. Olağanüstü Hâl İlânının Sonuçları
III. Olağanüstü Hâlin Uygulanması
IV. Olağanüstü Hâlin Sona Ermesi
V. Seferberlik ve Savaş Hâlleri
IV. Olağanüstü Hâl Yönetim Usûlünde Yargısal Denetim
Bölüm 19
Y A R G I
I. Yargı Organı ve Yargı Fonksiyonu Kavramları
II. Türkiye'de Yargı Kolları
III. Yargı Organına Hâkim Olan Temel İlkeler
IV. Hâkimlerin Özlük İşleri: Hâkimler ve Savcılar Kurulu
V. Bir Örnek: Yüksek Yargıya Egemen Olma Aracı Olarak Yüksek Mahkemelerin Üye
Sayılarıyla Oynanması
Bölüm 20
ANAYASA YARGISI
I. Genel Olarak
II. Anayasa Yargısının Türkiye'de Tarihsel Gelişimi
III. Anayasa Mahkemesini Düzenleyen Mevzuat
IV. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu (Üyeler
V. Anayasa Mahkemesinin görev ve Yetkileri
VI. Anayasa Mahkemesinin Denetimine Tâbi Norm ve İŞlemler
VII. Anayasa Mahkemesinin Denetimine tâbi Olmayan Norm ve İşlemler
VIII. Denetiminin Ölçüsü: anayasa
IX. Anayasa Mahkemesinin Denetiminin Kapsamı
X. Anayasaya Uygunluk Denetimi Şekilleri (Denetim Yolları)
XI. Anayasa Mahkemesinin İç Yapısı
XII. Anayasa Mahkemesinin Çalışma ve Yargılama Usûlü (Soyut ve Somut Norm
Denetiminde)
XIII. Anayasa Mahkemesi Kararları (Norm Denetimi Kararları
XIV. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı
XV. Anayasa Mahkemesi "Yokluk" Kararı Verebilir mi
XVI. Anayasa Mahkemesi "Yorumlu Ret Kararı" Verebilir mi
XVIII. Anayasa Yargısında "İhmal" Sorunu Veya Anayasa Hükümleri Doğrudan Doğruya
Uygulanabilir mi?
XIX. Kanun Koyucu Gibi Hareketle Yeni Bir Uygulamaya Yol Açacak Biçimde Hüküm
Tesis Etme Yasağı
XX. Yargılamanın Yenilenmesi
Bölüm 21
ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
I. Teklif
II. Görüşme
III. Karar
IV. Onay
V. Anayasa Değişikliği Sürecinde Cumhurbaşkanının Yetkileri
VI. Anayasa Değişikliği Kanunlarının Cumhurbaşkanı Tarafından Halkoylamasına
Sunulması
VII. Halkoylamasıyla Kabul Edilen Anayasa Değişikliği Kanunlarıyla İlgili Bazı Sorunlar
VIII. Anayasanın Değiştirilemeyecek Hükümleri
IX. Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi Sorunu
X. Halkoylamasına Sunulmak Üzere Resmî Gazetede Yayımlanan Bir Anayasa
Değişikliği Kanununa Karşı Anayasa Mahkemesinde İptal Davası Açılabilir mi?