Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi 608 - Haziran 2024

Sevgili Türk Edebiyatı okurları,
Bu sene Kırım Tatar Sürgünü'nün 80. yıl dönümü. Stalin'in, Kırım'ı Tatarsızlaştırma politikaları neticesinde öz vatanlarından sürülen Kırım Tatarları tam seksen yıldır, büyük bir gayretle direniyor. Sürgün yolculuğunda âdeta var olma savaşı veren Kırım Tatarları, sürgün edildikleri bölgelerde de kendi millî kimliklerini korumak için çetin sınavlardan geçtiler. Şimdi ise vatan Kırım'a dönmek için büyük bir mücadele veriyorlar. Bu ayki sayımızda da Kırım Tatarlarının bu büyük mücadelesini gündeme taşıyoruz.
İsmail Tunalı, dosyamız için 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar sürgününün tarihçesini yazdı. Tunalı, 1783 yılında Kırım Hanlığı'nın yıkılmasından başlayarak 1944 sürgününe kadar olan süreci detaylı şekilde ele alıyor. Ayrıca Kırım Tatarlarının sürgünde yaşadığı zorlukları ve vatanlarına dönmek için gösterdikleri çabayı da gözler önüne seriyor. Kırım Tatar Sürgünü'nün 75. yıl dönümünde sürgüne tanık olan Kırım Tatarlarıyla mülakatlar yapılmıştı. Funda Özsoy E. bu mülakatları belgesel kitap olarak yayına hazırlayan Ufuk Aykol ile sürgün üzerine bir söyleşi gerçekleştirdi. Ufuk Aykol, söyleşimizde Kırım Tatarlarının sürgün sırasında yaşadıkları acı olaylara dair yürek burkan örnekler veriyor. Zafer Karatay ise çıktığı günden bu yana Kırım Tatarlarının sesi olan Emel dergisinin serüvenini yazdı. Karatay'ın yazısında Emel'in Kırım Tatar edebiyatının, dilinin ve kültürünün sonraki kuşaklara aktarılmasında, birbirinden ayrı düşmüş Kırım Tatarlarının ortak bir kültürde yeniden kavuşmalarına aracılık ettiği görülüyor. Lilya Tanatar, vatanı Kırım'dan sürülen Ayşe Hurşutova'nın trajik hayatını anlatıyor. Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu, Mehmet Niyazi'nin ve Dobruca diasporasının Kırım Tatar dilinin gelişimine katkılarını örneklerle açıklıyor. Taha Bayraktar, hayatı sürgünlerde geçen Şevki Bektöre'nin mücadelesine bizi de ortak ediyor. Bayraktar, ayrıca bir öğretmen olan Bektöre'nin gittiği yerlerde de eğitim ve öğretime önem verdiğini hususiyetle belirtiyor. Gülnara Bekirova, Rusya ve Ukrayna savaşının devam ettiği bugünlerde Kırım'ın işgalini tekrar gündeme getiriyor. Ayrıca bu işgali protesto etmek için Kırım Tatar kadınlarının verdikleri mücadeleyi anlatıyor. Dosyamız vesilesiyle Kırım Tatar edebiyatını sizlere bir parça da olsa tanıtmak istedik. Bu nedenle dosya boyunca Kırım Tatar şiirinden güzide eserler seçtik.
Dosyamızın ardından sizleri Enver Töre karşılıyor. Töre, Şemsettin Sami'nin Vicdan piyesini tahlil ediyor. Yusuf Alparslan Özdemir eleştiri notlarına devam ediyor. Dergilerin yaşadıkları zorluklara ve ayakta kalmaları için verdikleri mücadeleye değinen Özdemir, eleştirmen kimdir, neye yarar sorularının da peşine düşüyor. Süleyman Kızıltoprak, Kütahya'nın mühim bir değeri olan Hisarlı Ahmet'i ve türkülerini anlatıyor. Salim Nizam ve Ayşe Tüfekçi, hikâyeleriyle yer alıyorlar. Fahri Alpyürür ise kendi hâlinde yaşayan bir meczubun bu dünyada nasıl yük olarak görüldüğünü işliyor. Sinan Yaman Macar Türkologlarla yaptığı söyleşilerine devam ediyor. Bu ayki konuğumuz ise Prof. Dr. Geza David. Geza David, Türkolojinin Macaristan'daki seyrine dair önemli anekdotlar anlatıyor. Ayşe Göktürk Tunceroğlu ise Sırbistan gezisinden notlar paylaşıyor. Kâmil Uğurlu, bizleri Torosların yaylarında bir gezintiye çıkartıyor.
M. Sadi Karademir, Suavi Kemal Yazgıç, Ülkü Olcay, Hüseyin Çolak ve Adem Yeşil bu ay şiirleriyle dergimizde yer alıyorlar.
Kitaplık ve ajanda da bu ay dopdolu. Herkese iyi okumalar dileriz…

İmdat Avşar
Genel Yayın Yönetmeni