Van - Tuşpa

Tilkitepe ve Van Kalesi Ho¨yu¨gˆu¨ndeki Kalkolitik ve Erken Tunc¸ C¸agˆı'na ait yerles¸im tabakaları Van s¸ehrinin yerles¸im tarihi ve uzak gec¸mis¸i hakkında c¸ok o¨nemli verileri barındırırlar. Elbette bu prehistorik gec¸mis¸e Ercis¸'in kuzeyindeki Gu¨rgu¨rbaba Tepe mevkiinde tanımlanan Alt ve Orta Paleolitik do¨nemler ile Van- Gu¨rpınar ilc¸e sınırları ic¸inde Tırs¸in'de Neolitik Do¨nemle ilis¸kilendirilen kaya resimlerini de eklemek gerekmektedir.

Bilindigˆi gibi Van, Demir C¸agˆı'ndan itibaren Urartu Krallıgˆı'nın kurulmasıyla bas¸kent Tus¸pa olarak gu¨nu¨mu¨zdeki Van Kalesi Kayalıgˆında ilk bic¸imini alır. 1. Sarduri'nin Madırburc¸'taki yazıtı ve yapıtı krallıgˆın bu do¨nu¨s¸u¨m hika^yesinin Assur dilindeki ilk ifade edilis¸i ile birlikte ku¨ltu¨rel gelis¸iminin de kodlarını yansıtmaktadır. 1. Sarduri ile bas¸layan bu degˆis¸im o¨yku¨su¨ bas¸kent Tus¸pa olmak u¨zere agˆırlıklı olarak Van Go¨lu¨ Havzasındaki yerles¸imlerde ve krallıgˆın yayıldıgˆı Gu¨ney Kafkasya ve Kuzeybatı I·ran gibi bo¨lgelerde ko¨klu¨ bir bic¸imde I·s¸puini, Minua, 1. Argis¸ti, 2. Sarduri ve 1. Rusa gibi krallarla artarak devam eder.

Van kentinin uzak-yakın yerles¸im tarihini ve o¨zellikle Demir C¸agˆı'ndaki durumunu arkeolojik verilerle yorumlayıp ele alarak okuyucuya sunan bu kitap klasik bir arkeolojik rehber kitabı olmasının o¨tesindedir. O¨zellikle Van Go¨lu¨ Havzasında Urartuların yarattıgˆı degˆis¸imin anlas¸ılması ic¸in bir asırdan fazladır su¨rdu¨ru¨len arkeolojik aras¸tırma ve kazı c¸alıs¸maları, bas¸kent Tus¸pa'da son on yıldır su¨rdu¨ru¨len kazıların gu¨ncel verilerinin su¨zgecinden gec¸irilerek okuyucuya sunuluyor. Urartu Krallıgˆı'nı kuruldugˆu cogˆrafyasıyla yerinden ve son arkeolojik bulgularla birlikte yeniden yorumlaması so¨z konusu c¸alıs¸mayı daha anlamlı ve degˆerli kılmaktadır.