Werner Heisenberg

Savaştan hemen önce Alman Otto Hahn, bir nötronun çarptığı uranyum atomunun, yaklaşık iki eşit ağırlıkta atoma artı büyük miktarda enerjiye ve üç yeni nötrona ayrıldığını keşfetti; artık zincirleme reaksiyon aracılığıyla bombayı mümkün kılacak nükleer enerji elde edilebilirdi. Yazar, Heisenberg'in yönettiği "Alman Uranyum Projesi"nin öyküsünde bunu anlatıyor: Zincirleme reaksiyonu Alman bilim insanları keşfedip geliştirdikleri halde, atom bombası yapmak çok maliyetli olduğu gerekçesiyle, belki de bahanesiyle, nükleer silah yapmak yerine nükleer enerji reaktörlerini geliştirmeye çalışmışlardı.

Amerikalılar Manhattan Projesiyle geliştirdikleri atom bombasını Hiroşima ve Nagazaki'ye atarak savaşın sonunu getirmiş; Müttefikler Heisenberg'i ve Alman Uranyum Projesinde çalışan bilim adamlarını tutuklamışlar; onların tutuklu kaldıkları yerlere gizli mikrofonlar koyarak tartışmalarını kaydetmişler ve Almanların yapmakta oldukları nükleer reaktörü sökerek parçaları Amerika'ya götürmüşlerdi. Henüz 32 yaşında Nobel Ödülünü almış olan Heisenberg 2. Dünya Savaşına kadar çağdaş fiziğe önemli katkılar yapmıştı. Son yıllarında ise "evrensel formül" diyebileceği maddenin birleşik kuramı üzerindeki çalışmalarını sürdürmüştü. Bu kuramıyla temel parçacıkların açıklanabileceğine iyice inanmıştı: Gell-Man'ın kuarkları mı, yoksa Heisenberg'in evrensel formülü mü? Fakat Heisenberg'in ölümünden sonraki yüksek-enerjili hızlandırıcı deneyleri Gell-Mann'ın kuarklı modelini haklı çıkarmıştı.